De aardappelziekte Phytophthora infestans vormt een serieuze bedreiging voor alle aardappeltelers in Nederland. De ziekte treft zowel professionele als hobbymatige telers. Het vergt gezamenlijke inzet om de beruchte ‘aardappelziekte’ dit jaar succesvol te beheersen. Die oproep deed de Taskforce Phytophthora van BO Akkerbouw in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag.
Phytophthora sloeg afgelopen teeltseizoen genadeloos toe. Om zoveel mogelijk van de teelt te redden, hebben aardappeltelers veelvuldig chemische gewasbeschermingsmiddelen toegepast. Biologische telers moesten het aangetaste gewas vroegtijdig doodbranden. Door de grote infectiedruk bezweken ook aardappelrassen die een verbeterde resistentie hebben tegen de ziekte. “Gevolg is een groot verlies van opbrengst en kwaliteit. Voor alle partijen in de keten van veredelaars, telers, handel en verwerkers is de urgentie hoog om tot een duurzame beheersing van Phytophthora te komen”, lichtte André Hoogendijk, directeur BO Akkerbouw en voorzitter van de Taskforce Phytophthora, toe.
De aardappelziekte
De ziekte vormt al eeuwenlang een grote plaag in de teelt van aardappelen. Geert Kessel, als wetenschapper plantenziekten verbonden aan Wageningen University & Research, zette uiteen hoe de zogeheten oömyceet zich steeds weer aanpast en tot nieuwe en steeds virulentere en schadelijkere varianten ontwikkelt. Door die aangepaste varianten verliezen (groepen) chemische gewasbeschermingsmiddelen hun werking tegen de ziekte en vallen rassen met verbeterde resistentie tegen Phytophthora om. “Die rassen zijn niet immuun, dus ook die móet je beschermen”, waarschuwde Kessel, die aangaf dat in 2023 de zwaarste Phytophthora-aantasting in 30 jaar plaatsvond.
Belangrijk gewas in bouwplan
Voor het overgrote deel van de akkerbouwers zijn aardappelen een belangrijk gewas in het bouwplan. Ze hebben er zelf groot belang bij om de teelt voor Nederland te behouden, vertelden akkerbouwers Tineke de Vries (LTO-vakgroep Akkerbouw & Vollegrondsgroente) en Henk Klompe (Bionext) tijdens de persconferentie. Ze riepen collega’s, veredelaars, verwerkers en afnemers van hun aardappelen op om alles in het werk te zetten om tot succesvolle beheersing van Phytophthora te komen en onder meer de verplichte teeltmaatregelen strikt na te leven.
Actieve rol overheid
De Vries: “Het is goed dat we dit als sector zo oppakken. De uitwerking verdient navolging bij meer ziektes en andere gewassen. Tegelijkertijd is het noodzakelijk dat zowel de keten als de overheid actief meedenkt en meewerkt. De gereedschapskist van telers om ziekten en plagen te kunnen blijven beheersen raakt leeg. We zakken door een kritische ondergrens.”
Systeemgedachte
Klompe benadrukte dat de naleving van de teeltvoorschriften past bij de systeemgedachte die de biologische teelt hanteert: “Pak het aan bij de bron en voorkom zo nieuwe infecties.” Daarnaast wees hij op het Aardappelconvenant dat de biologische sector kent sinds 2018 en die in 2022 is verlengd. “Ook daarin is de hele aardappelketen betrokken en zijn er goede afspraken om gezamenlijk op te trekken. Met name om tot versnelde introductie en behoud van rassen met verbeterde resistentie te komen.”
Volkstuintjes
André Hoogendijk deed eenzelfde oproep aan hobbytelers. Ook voor de particuliere teler thuis of in volkstuintjes geldt de wettelijke plicht om Phytophthora te beheersen. “Volg de tips van het Algemeen Verbond van Volkstuindersverenigingen in Nederland. Houd je aardappelen in de gaten en verwijder het loof meteen als Phytophthora je gewas aantast.” Ook de consument heeft een rol, zo meldde Hoogendijk. “Rassen met verbeterde resistentie vormen een belangrijke bouwsteen in de duurzame beheersing van Phytophthora. Nieuwe rassen hebben nieuwe namen en zien er anders uit. De tijd van het Bintje is nu echt voorbij.”
Taskforce Phytophthora
In de loop van de nazomer van 2023 kwamen er steeds meer signalen dat de Phytophthora-besmetting uit de hand liep en nauwelijks nog te beheersen viel. De stuurgroep van het Actieplan Plantgezondheid van BO Akkerbouw besloot daarop een Taskforce Phytophthora in te stellen om tijdig tot een breed gedragen en adequate aanpak voor 2024 te komen. De taskforce bracht een flyer uit waarin voor telers alle maatregelen voor een geïntegreerde teelt staan weergegeven. Die werkwijze wordt veelvuldig en breed uitgedragen, via adviseurs en erfbetreders, vakpers, bijeenkomsten en online via www.bo-akkerbouw.nl/pi.