Nederland moet keuzes maken voor een nieuwe landbouwvisie. Dat advies gaf de WUR afgelopen najaar in een rapport. Richt Nederland zich bijvoorbeeld op productie en export van voedsel naar nabije markten, of gaan we ons nog sterker profileren op de export van uitgangsmaterialen, technologie, innovatie en kennis voor voedselproductie elders? Die vraag, een dilemma, wordt geschetst in een WUR-onderzoek.
De ministers Adema (LVN) en Van der Wal (Natuur en Stikstof) informeerden de Tweede Kamer afgelopen vrijdag over de internationale inzet van het ministerie van LNV rond voedselsystemen. Daarbij komen de door de WUR geschetste dilemma's voorbij.
Binnen de bestaande internationale en Europese afspraken schetsen de minister drie doelstellingen die nauw met elkaar verbonden zijn:
1. Langetermijnperspectief voor de landbouw-, visserij- en tuinbouwsector
2. Mondiale voedselzekerheid en het behalen van klimaatdoelen
3. Behoud en herstel van biodiversiteit wereldwijd
De ministers schrijven dat de Nederlandse landbouw- en visserijsectoren voor een grote transitie staan. Ze stellen dat Nederland 'ook in 2050 voedsel zal blijven produceren dat bijdraagt aan een volhoudbaar voedselsysteem.' LNV belooft zich hiervoor in te spannen door het internationale duurzame verdien- en innovatievermogen te versterken. Ook is een gelijk speelveld en zijn eerlijke prijzen voor producenten belangrijk.
Kassenbouw
Waar het over langetermijnperspectief voor de sector gaat, komt ook de kassenbouw voorbij. Kassenbouw, hoogwaardig uitgangsmateriaal en robotica zijn voorbeelden van
sectoren waar de vraag uit het buitenland (export)mogelijkheden biedt voor het Nederlandse bedrijfsleven, of waar er vanuit geopolitiek oogpunt nieuwe (markt)kansen ontstaan door de eerder genoemde veranderende wereldorde.
Niet naïef zijn
De inzet op internationale samenwerking en de export van kennis en kunde
bieden kansen voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen zoals Wageningen University & Research (WUR) om een bijdrage te leveren aan het oplossen van het mondiale voedselzekerheidsvraagstuk. Tegelijkertijd kunnen wij niet naïef zijn, waarschuwen de ministers. "Onze kenniseconomie en open houding maakt Nederland ook kwetsbaar voor staten die kennis en technologie op oneigenlijke wijze proberen te
vergaren."
Met die verworven kennis en technologie kunnen staten bijvoorbeeld risicovolle strategische afhankelijkheden creëren die voor Nederland onwenselijk zijn en daarmee kan (ook) de voedselzekerheid van Nederland op de lange termijn onder druk komen te staan. Het voorkomen van ongewenste kennis- en technologieoverdracht is dan ook een belangrijk aandachtspunt van het kabinet, stellen de ministers. Het maakt ook onderdeel uit van de afweging of en hoe een internationale activiteit wordt vormgegeven. Speciale aandacht is er onder meer voor biotechnologie. De ministers wijzen op de aanwezigheid van het Ondernemersloket Economische Veiligheid en het Kennisveiligheidsloket. Die helpen de bewustwording vergroten.
(Nog) geen echt antwoord op de vraag
Echt antwoord geven de ministers in het stuk niet op de in de kop, naar aanleiding van het geschetste dilemma, gestelde vraag. In omslachtige bewoordingen is er uit het slot van de brief, samen met de politiek-maatschappelijke discussie die momenteel onder meer rondom de glastuinbouw en landbouw speelt, wel iets af te leiden.
"Het jaar 2030 waarin de duurzame ontwikkelingsdoelen SDG's moeten zijn gehaald komt rap naderbij. Dit vraagt om een internationale koers van LNV die zich expliciet richt op duurzaam verdienvermogen, voedselzekerheid, klimaat en biodiversiteit. Dit vraagt om selectiever te werk gaan, prioriteiten te stellen en intensiever samen te werken om de gestelde doelen te bereiken. De komende tijd zullen cruciale keuzes gemaakt moeten worden, waarbij de besluitvorming een gedeelde verantwoordelijkheid is van het nieuwe kabinet en stakeholders. Keuzes horen bij transitie. Het is de hoogste tijd om die keuzes te maken. De wereld heeft maar één aarde."
Kortom, de ministers waken voor het klimaat en weten dat er keuzes gemaakt moeten worden. Het ruimtevraagstuk (meer of minder kassen, minder boeren?) speelt daarbij ongetwijfeld ook een rol. Welke keuzes precies, dat moet (snel) gaan blijken. Een nieuw kabinet is er nog niet.