Eerst de feiten op een rijtje. Maleïne is in Europa eigendom van de toelatingshouders Kreglinger Europe en Arysta Life Science en wordt op de Nederlandse markt voor de uienteelt vermarkt onder de merknamen Crown MH van Certis en Royal MH van Bayer. De Europese toelating voor deze actieve stof verloopt per 31 oktober 2017. De Europese Commissie heeft voorgesteld om de Europese toelating van de actieve stof vooralsnog niet te gaan verlengen en heeft de toelatingshouders vragen gesteld over specifiek onderdelen van het ingediende toelatingsdossier. De verwachting is dat eind maart de Europese Commissie een beslissing neemt over al dan geen verlenging van de toelating. GroentenFruit Huis heeft samen met LTO Nederland aanvullende brieven verstuurd naar Staatssecretaris Van Dam en de Europese Commissie. Insteek van de brieven is het verzoek uitstel te verlenen tot alle van belang zijnde onderzoeken afgerond zijn om de ontbrekende informatie voor de herbeoordeling aan te kunnen leveren. Op Europees niveau heeft Euronion brieven met dezelfde strekking verstuurd als GroentenFruit Huis. In de Tweede Kamer heeft Jaco Geurts (CDA) vragen gesteld aan de Staatssecretaris en in het Europees Parlement heeft Jan Huitema (VVD) hetzelfde gedaan.
Onschuldig
We gingen te rade bij onafhankelijk uienadviseur Evert Steenge. Hoewel hij het moeilijk vindt om te beoordelen hoe reëel het is dat de MH-toelating vervalt, acht hij de kans, op basis van de feiten, klein. "In MH zit geen kankerverwekkende stof meer. Die zat eind jaren '80 nog wel in de MH30 en is er toen uitgehaald. Tot circa 2004 was de EU-norm 10 ppm per kg vers en die is toen verhoogd naar 15. Zo onschuldig was de stof. In bewaarproeven kwamen we nooit boven de 6 ppm. Dit niveau vond je in september en in april. En hier ligt de kracht van MH. Dankzij dit minieme niveau kunnen we naar heinde en verre exporteren gedurende vele maanden. Op basis van deze feiten moet MH blijven!"
Het einde van de toelating is volgens Evert dan ook een erg desastreus scenario: "We hebben nu rassen met een erg lange kiemrust. Maar vanaf september/oktober exporteren we veel van koude naar warme streken in containers met ventilatoren die een zeer beperkte capaciteit hebben (haardrogers). Zodra je in een warm(er) gebied komt, zakt de lucht in de directe omgeving van de uien in temperatuur en condenseert. De uien worden dan nat – en nu komt het – dit vocht heeft een zeer negatief effect op de kiemrust. Dus moet je van begin af aan rekening houden met trammelant. De stemmen, die zeggen dat het de eerste maanden mee zal vallen, hebben ongelijk. Denk aan de fles die je uit de koelkast haalt en op tafel zet: die wordt vochtig."
Trammelant
Daarbij zijn er volgens de uienadviseur geen alternatieven. "Ethyleen doet het 'stikgoed' in de bewaring, maar na het openen van de deuren is het na die dagen verdwenen. In Duitsland zeg ik altijd dat de ui binnen een week in een buik moet zitten. Voor CA- en ULO-bewaring geldt hetzelfde. Bij het openen van de bewaring is de balans tussen O2 en CO2 foetsie. Ook het inzetten van Chloor-IPC (Chloorprofam), zoals bij aardappelen, werkt niet omdat de kiem verborgen ligt. Bovendien krijg je in vele landen trammelant als gevolg van de residuen", vertelt Evert.
Wel kan er volgens de uienadviseur worden uitgezocht of een lagere dosering MH ook afdoende kan zijn. "Daar hebben we eind jaren '80 en begin jaren '90 al proeven mee gedaan. Conclusie was toen dat de sector met 80 procent goed en verantwoord bezig was. Probleem was toen dat Certis niet mee wilde doen aan het onderzoek om omzettechnische redenen. Eigen onderzoek met Syngenta begin deze eeuw op rassen met een goede kiemrust (destijds Wellington) had als resultaat dat je tot 70 procent kon gaan. Wellicht kan dit bijdragen aan de discussie voor behoud van MH als we voorstellen een lagere hoeveelheid te gebruiken. Let wel dat een reductie van 20 procent niet betekent dat het restant aan aanwezige werkzame stof met 20 procent daalt. Hoeveel deze wel daalt, zal onderzocht moeten worden."
Vijf voor twaalf
Ook tijdens de Themadag Uien kwam MH veelvuldig ter sprake. "Het is vijf voor twaalf voor de uiensector', zo stelt LNCN-voorzitter Mark Brantjes in zijn openingswoord. 'We zijn MH-verslaafd en het is absurd dat we zoveel op één werkzame stof vertrouwen. Naast lobbyen voor het behoud moet de focus op onderzoek naar alternatieven liggen. Tot de Tweede Kamer verkiezingen hebben we politieke vrienden. Laten we daar gebruik van maken." Hij laakte de houding van sommige telers en handelaren die in zijn ogen te nonchalant met de discussie omgingen en zich niet realiseren hoe nijpend de situatie is.
Dat beaamde mede-spreker Lindert Moerdijk van MSP Onions: "Als we geen MH meer hebben, kunnen we niets overzee doen. Dan is het in december klaar met de overzeese export." Woorden van gelijke strekking ventileerde Piet van Liere eerder op AGF.nl: "Laten we alsjeblieft hopen dat de politiek zo slim is om een aanvullende regeling te treffen en inziet dat er voor de hele Nederlandse sector -van telers tot verwerkers en exporteurs - verschrikkelijk veel van afhangt. Zonder dit middel wordt het een ramp."
"Als daadwerkelijk MH gebruik niet meer toegelaten zal zijn, betekent dit voor een groot deel toch het einde van de Nederlandse uiensector. Het is juist onze kracht om jaarrond de wereld van sterk kwaliteitsproduct te voorzien. Hiermee komt export na december/januari te vervallen en dit betekent dat het gros van de capaciteit van uientelend en verpakkend Nederland hiermee overbodig wordt", beaamt Chayenne Wiskerke van Wiskerke Onions. Ze is positief gestemd over de beslissing van de Europese Commissie: "Het zijn administratieve uiteinden die aan elkaar geknoopt moeten worden om gebruik van MH veilig te stellen. De kans dat toelating vervalt, is daardoor ook klein. Op dit moment zijn er ook geen prijsconcurrerende en/of kwalitatief vergelijkbare alternatieven."
Globaal tekorten
Mocht echter het doemscenario waarheid worden, dan zijn de gevolgen volgens Wiskerke niet te overzien." Verval van gebruik MH en daarmee wegvallen van de Nederlandse exportmotor zal niet alleen lokaal maar ook internationaal grote gevolgen hebben. Vanaf december/januari wordt ongeveer 40 procent van de Nederlandse uien verhandeld. Als dit niet meer realiseerbaar is, komt ook wereldwijd op bepaalde gebieden een tekort aan binnenkomend product. Geen land kan de exportvolumes en kwaliteit van Nederland opvullen waardoor er globaal tekorten zullen ontstaan. De ui is een voorname pijler van de Nederlandse agrosector en het grootste AGF exportproduct van Nederland. Er wordt niet alleen enorme waarde gecreëerd, er zijn ook duizenden directe en indirecte banen mee gemoeid."
Ook Henk Jansen van uiensorteerpakstation Arjazon noemt het dreigende MH-verbod een groot probleem voor de uiensector en ieder die daar op meelift. "Denk daarbij ook aan de uitstraling naar andere verwante sectoren, zoals transport, verpakking, machines en onderhoud. Ook de fiscus zal daar niet wel bij varen. Maar als we zien hoe de politiek met andere primaire sectoren als de visserij en veehouderij omging en omgaat, dan denk ik dat we niet kunnen rekenen op veel compassie. Van alternatieven is mij niets bekend en als die ooit gevonden worden, duurt het waarschijnlijk jarenlang voordat alle procedures zijn doorlopen om toegestaan te worden. Dus werk aan de winkel voor al onze lobbyisten. Red de uiensector!"
Bezorgd
Gijsbrecht Gunter, voorzitter van het comité Ui van GroentenFruit Huis en president van de Holland Onion Association, is zeer bezorgd. "Geen MH betekent einde van onze nationale exportheld, waarover de staatssecretaris Van Dam op vraag van de Remco Bosma (VVD) in oktober nog zo lovend sprak en toezegde de sector te steunen in haar internationale koppositie. Als het ministerie het laat bij woorden en ons nu laat vallen, is het gedaan met het grootste AGF-exportproduct van Nederland, staan een paar duizend banen op de tocht en zal één van de meest renderende gewassen voor de boer zal wegvallen uit zijn bouwplan. Helaas zijn er geen goede alternatieven en wanneer we niet meer jaarrond kunnen exporteren, valt onze hele positie weg en zullen we van de nummer één verworden tot een marginale speler op de wereldmarkt."
"Juist nu bij veel bedrijven de 3e of 4e jonge generatie aantreedt, volop geïnvesteerd wordt in vernieuwende concepten, kwaliteitsonderzoek – nota bene gesteund via de Topsector Agrifood – en het Ministerie van EZ en Buitenlandse Zaken ook enorm geholpen hebben om nieuwe markten te openen, lijkt het of bepaalde mensen nu denken dat het allemaal wel mee zal vallen en dat er vanzelf een oplossing komt. Nou, zo zit het dus niet en het ministerie speelt echt met vuur als ze zich niet sterk maakt voor de Hollandse ui. Steun vanuit de lidstaten is keihard nodig en proberen we op alle mogelijke manieren ook te verkrijgen. We hopen echt dat de politiek laat zien waar ze voor staat", besluit Gijsbrecht.
Nog geen abonnement op Primeur?