"Ten eerste het simpele feit dat de meeste telers hun bouwplan van tevoren indelen en een beperkte keuze hebben qua gewassen. Ze hebben te maken met teeltrotatie, bodemvruchtbaarheid en sowieso is de gewaskeuze vrij beperkt in Nederland. Ten tijde dat de boer aan de keukentafel zijn percelen inkleurde, was het prijsniveau zo slecht nog niet en wist niemand dat het zo dramatisch zou eindigen. Ook moet je de uienteelt over perioden van een jaar of vijf zien en dan blijkt het per saldo een goed renderende teelt te zijn, waarbij kwaliteit wel een cruciaal punt is. Verschillende rapporten die de laatste tijd zijn verschenen onderstrepen dat", vertelt Gijsbrecht.
"Daarnaast zet de schaalvergroting in de landbouw steeds verder door. Kijk maar naar de machines en bewaarfaciliteiten. Die dwingen een teler er ook toe om zijn areaal uit te breiden om een zogenaamd economisch optimum te halen. Waar tien jaar geleden nog een behoorlijk aantal telers 3 tot 4 hectare uien teelde voor een stukje speculatie, zijn nu arealen van 30 tot 40 hectare geen uitzondering meer, terwijl ook met dergelijke arealen soms nog volledig gespeculeerd wordt. Ook zie je uitbreiding op zandgrond, al dan niet in combinatie met ruime hoeveelheden drijfmest. Of dat duurzaam is, moet blijken. Persoonlijk denk ik dat de tendens dat de handel steeds meer uien uit het buitenland haalt een teken aan de wand is en onderdeel van een grotere trend waarbij de logistieke draaischijffunctie van Nederland in zowel verwerking als export steeds belangrijk wordt en de eigen teelt relatief minder belangrijk wordt. Een ontwikkeling die ik als president van de Holland Onion Association best moeilijk vind, maar waarvoor ik geen struisvogelpolitiek kan bedrijven", vervolgt Gijsbrecht.
Gijsbrecht Gunter
"Een paar jaar geleden heb ik al eens gezegd dat wanneer we in 2050 een kleine 10 miljard mondjes moeten voeden met een gemiddelde consumptie van 15 kilo per hoofd van de bevolking per jaar, we een dubbele productie moeten hebben tot wel 150 miljoen ton. Er is dus op zich voldoende afzetperspectief, echter de vraag is of het allemaal Hollandse uien zijn die Nederland zal leveren om aan deze groeiende vraag te voldoen. Met zo'n 300.000 hectare beschikbare Hollandse zeeklei waarvan zeker tien procent ongeschikt is voor uienteelt vanwege bodemziekten of anderszins, ligt het maximale areaal met een teeltwissel van 1 op 6 tot 8 op 35.000 tot 45.000 hectare. Met het huidige areaal 1e- en 2e jaars plant- en zaaiuien, sjalotten en andere allium soorten gaan we in die richting. Op zich hoeft beperking van het areaal tot een bepaald plafond geen bedreiging te zijn, want het maakt de Hollandse ui uniek. Bovendien kan er in de teelt en veredeling nog heel wat gedaan worden denk ik", vervolgt Gunter.
"Reken maar uit, wanneer je een miljoen planten hebt die opgroeien in de sortering 60-80 millimeter kun je 125 ton netto van een hectare oogsten, de opbrengstpotentie van veredeling nog niet meegenomen. We halen nu gemiddeld amper de helft. Ik vind het te gemakkelijk om zo'n groot verlies alleen aan externe omstandigheden te wijten, zoals het weer. We moeten met elkaar acties bedenken om de zaden die de grond in gaan te laten uitgroeien tot een uitje dat in een kwaliteitsbehoefte voorziet. Dat is een uitdaging waarvoor we als hele keten aan de lat staan en die begint bij de juiste perceelskeuze.
Een interessante vraag is natuurlijk of je van het beperkte zeeklei areaal ook een 'unique selling point' kunt maken. Een 'Holland limited edition' zogezegd. Daar ligt misschien wel een interessante kans voor ondernemers die zich in de markt willen onderscheiden. Een eenvoudige set kwaliteitsparameters en een aansprekende promotiecampagne zou die kwaliteit kunnen borgen. Denk bijvoorbeeld aan introductie van de oude klasse I norm, een gegarandeerde GlobalGAP of misschien wel Milieukeur eis, een link tot op het erf van de teler via social media en via een digitaal platform toegang tot alle teeltgegevens inclusief bodem-, mrl analyses, etc. voor alle betrokken partijen. Van de kritische consument, retail, verwerker tot en met de teler zelf. Vrijwel al deze dingen worden nu al uitgevoerd, alleen ze belanden teveel in de bekende bureaulade.
Misschien dat ik met dit antwoord hier en daar schenen raak, maar ik wil alleen duidelijk maken dat ik denk dat er kansen liggen om de uienteelt uit te breiden in zowel de breedte, maar vooral in de diepte", besluit de president van de Holland Onion Association.
www.holland-onions.org/
In het Primeur-interview blikt Gijsbrecht verder terug op afgelopen seizoen, de verdeling in de keten, het afgewende verbod op kiemremmer MH en het ketenbrede kwaliteitsonderzoek Uireka. Heb je nog geen abonnement? Klik hier om je te abonneren.