Italië schopt de euro onderuit: wat nu?

Het is niets nieuws dat de Italiaanse politiek in het teken staat van onderling geruzie en oplopende spanningen. Het land heeft sinds de Tweede Wereldoorlog ruim 60 maal een nieuwe regering gekregen. Waarom leidde het vastlopen van de Italiaanse coalitiebesprekingen deze keer dan tot flinke onrust op financiële markten? Aandelenkoersen gingen onderuit, Italiaanse obligaties gingen in de uitverkoop en de euro kreeg een flinke tik.

De financiële wereld maakt zich zorgen over een mogelijk vertrek van Italië uit de EU. Die vrees wordt gevoed door het vastlopen van coalitiebesprekingen tussen de populistische Vijfsterrenbeweging en de rechtse Lega Nord. De vorming van een regering liep spaak toen president Sergio Mattarella een stokje stak voor de benoeming van eurocriticus Paolo Savona als minister van Financiën. Al snel werd duidelijk dat beide partijen nieuwe verkiezingen mogelijk wilden gebruiken om zich nog sterker tegen Europa af te zetten. 

Na de Brexit zou een vertrek van Italië mogelijk de doodsteek vormen voor de EU. Het is dan ook geen wonder dat de spanning op financiële markten flink toeneemt. De kans dat Italië daadwerkelijk Europa de rug toe keert is echter zeer klein. Daarvoor heeft het land simpelweg te veel te verliezen. Als het land de sterke euro inruilt voor een nieuwe versie van de (zwakke) lire, wordt het zo goed als onmogelijk om de staatsschuld van €2.400 miljard terug te betalen. 

In dit scenario dreigt Italië (deels) failliet te gaan en dat doet vooral in het land zelf flink pijn. Maar liefst 70% van de staatsleningen is immers in binnenlandse handen. Een diepe recessie is dan onvermijdelijk. En dat wil natuurlijk geen enkele partij op zijn geweten hebben. Dat lijkt inmiddels ook doorgedrongen tot de Vijfsterrenbeweging en de Lega Nord, die de coalitie-onderhandelingen woensdag toch weer oppakten. Na dit nieuws schoot de euro binnen een dag weer met 1,5% omhoog.

De meest waarschijnlijke gang van zaken is dat de Italiaanse crisis vroeg of laat wordt opgelost. Daarmee valt een belangrijke oorzaak van de prijsdruk op de euro weg. Een andere oorzaak van die prijsdruk is de oplopende lange rente in de Verenigde Staten. Die is de laatste dagen juist weer wat gedaald. Het zou zomaar kunnen dat de op woensdag ingezette opleving zich overtuigend doorzet zodra de zorgen over de Italiaanse politiek verder afnemen.