De coronacrisis laat diepe sporen na in de prijsontwikkeling van een aantal agrarische producten. Glasgroententelers profiteerden kortstondig van corona, maar moeten nu hopen op (her-)opening van de horeca en een soepele brexit, analyseert ABN AMRO in een sectorprognose.
Siertelers idem dito. Ook hier hangt brexit boven de markt en speelt ook verlies van afzet op o.a. feesten en partijen een grote rol. De verwachting is dat de volumes dit jaar met vijf procent terugvallen en in 2021 slechts deels herstellen.
Glasgroente - kortstondig kunnen profiteren van corona
In maart, april en mei leek de glastuinbouw te kunnen profiteren van de verschuiving van de afzet via het retailkanaal. De verkopen in de supermarkt stegen en de prijzen van paprika’s, aubergines en komkommers liepen op.
Lang bleef deze situatie niet bestaan. Na de lockdown voerde de weggevallen vraag vanuit de horeca de boventoon en daalden de
prijzen weer. De prijzen van glasgroente staan bovendien al langer onder druk. Ondanks grote jaarlijkse schommelingen is de trend de afgelopen tien jaar vooral neerwaarts. Voor veel glasgroentetelers is het lastig om onderscheidend te zijn met hun product, waardoor prijs een belangrijk element is om op te concurreren.
Omdat prijs zo leidend is voor de afzet, hebben producenten ingezet op schaalvergroting om hun kosten te drukken. Grotere bedrijven produceren doorgaans efficiënter en beschikken vaak over een betere marktpositie. Het aantal bedrijven in de glasgroentetuinbouw is de afgelopen twintig jaar afgenomen, waarbij het aantal hectares toenam. Ook is de opbrengst per hectare toegenomen.
De meer efficiënte productie van glasgroenten houdt de prijs voor de consument weliswaar laag, maar heeft ook een keerzijde. Het zorgt er namelijk voor dat kleinere bedrijven in de sector moeilijk mee kunnen komen, omdat zij deze schaalvoordelen niet kunnen inzetten.
Klik hier voor vergroting.
Brexit-ontwikkelingen belangrijk voor glasgroente
ABN AMRO verwacht dat de vraag naar glasgroente zal stijgen als de horeca in binnen- en buitenland weer een hogere bezetting hebben in vergelijking tot dit jaar. De Brexit kan echter nog roet in het eten gooien. De glasgroenteteelt is namelijk voor een belangrijk deel afhankelijk van het Verenigd Koninkrijk. Circa een vijfde van de uitvoer gaat naar de Britten.
Vanwege de moeizame Brexit-onderhandelingen vreest de sector voor hogere administratieve kosten, langere wachttijden bij de grens, importtarieven en een lagere vraag in het Verenigd Koninkrijk door hogere exportprijzen als gevolg van een lagere koers van het pond.
ABN AMRO gaat er vooralsnog van uit dat de EU en de Britten tot goede afspraken komen waarbij de handelsdrempels minimaal blijven met een verminderd risico op een lagere export.
Sierteelt - acties en verloren uitvoerwaarde
De coronacrisis zorgde voor een flinke daling van de vraag naar bloemen en planten. Dit was het gevolg van de lockdown in maart en april in verschillende belangrijk uitvoerlanden. Doordat consumenten thuis bleven en winkels gesloten waren, daalde de uitvoer van bloemen en planten volgens cijfers van Floridata in maart met 32 procent jaar op jaar, in april met 38 procent en in mei met 8 procent. Daarnaast is voor bloemenverkopers de huwelijks- en evenementenmarkt een belangrijke afzetmarkt en die markt viel volledig weg tijdens de eerste golf.
Een aantal maatschappelijke veranderingen als gevolg van de coronacrisis heeft tijdens de lockdown nog wel voor een bodem in de verkoop gezorgd en leidde daarna zelfs tot een stevig herstel. Zo zorgde in Nederland de lockdown juist tot hogere verkopen bij tuincentra. Consumenten waren meer aan huis gekluisterd en investeerden in hun huis en tuin.
Daarnaast was het tijdens de eerste golf populair om online een bloemetje te laten bezorgen daar de coronamaatregelen mensen ervan weerhielden om bij elkaar op bezoek te gaan en ze toch iemand wilden verrassen. Hierdoor stegen de onlinebestedingen aan bloemen flink. Tot slot hebben de vele acties tijdens de eerste lockdown, zoals het uitdelen van bloemen in bejaardenhuizen en ziekenhuizen de bloem in de schijnwerpers gezet en wellicht populairder gemaakt.
Vanaf juni herstelde de vraag zich snel, zo blijkt uit de uitvoercijfers van Floridata. De uitvoerwaarde van planten en bloemen steeg in juni met 30 procent ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar en in juli met 17 procent. Ook de maanden daarop waren beter dan vorig jaar. Deze opleving kon de eerste klap echter niet meer goed maken; sinds het uitbreken van de crisis ging er 200 miljoen euro aan uitvoerwaarde verloren.
Traag herstel sierteeltsector 2021
Hoewel de sector zich beperkt heeft weten te herstellen, zal de komende periode niet makkelijk worden voor de ondernemers in de sierteelt. De tweede coronagolf in Nederland en in belangrijke uitvoerlanden, zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, zorgt voor een lagere afzet. Die afzet zal tevens lager liggen, omdat de evenementen- en huwelijksmarkt voorlopig niet op gang komt.
Verder zal door de coronacrisis de werkloosheid eind 2020 en in 2021
stijgen, waardoor consumenten minder te besteden hebben. Dit vergroot de kans op een lagere afzet van sierteeltproducten. Tenslotte hangt de Brexit nog boven de sector. ABN AMRO verwacht een ‘zachte’ Brexit, maar ook bij die uitkomst kunnen vertragingen bij de grens en hogere kosten de afzet naar het Verenigd Koninkrijk bemoeilijken. ABN AMRO verwacht dat de volumes dit jaar met vijf procent terugvallen en in 2021 slechts deels herstellen.
Akkerbouw - fritesaardappelen hard geraakt
De twee meest besproken thema’s van 2020 komen samen op het erf van het akkerbouwbedrijf: het warme weer en de coronacrisis. Dit was het derde jaar op rij dat het erg droog en warm was. Maar met hulp van beregening is het de akkerbouwer nog wel gelukt om de opbrengst per hectare op peil te houden. Volgens de prognoses van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) lag de oogst dit jaar nog wel onder de langjarige trend, maar was toch net zo hoog als vorig
jaar en een stuk hoger dan 2018, toen droogte zorgde voor een enorme daling van de opbrengst.
Veel zorgelijker dan de opbrengst per hectare was het wegvallen van de vraag als gevolg van de coronacrisis. Het sluiten van onder meer fastfoodketens zorgde voor een daling van de vraag naar frites en daardoor ook naar fritesaardappelen. De enorme en plotselinge vraaguitval zorgde voor een ruime halvering van de prijs.
Uit transactiedata van ABN AMRO blijkt hoezeer de crisis heeft toegeslagen bij fastfoodlocaties en restaurants. Vanaf maart vielen de bestedingen flink terug en veerde weer op na de lockdown, maar door de tweede lockdown in oktober was dit herstel van korte duur en daalden de bestedingen weer. Dit laat duidelijk zien dat ook de tweede golf besmettingen negatieve uitwerking heeft op de vraag naar frites. ABN AMRO verwacht dat de fastfoodconsumptie zich in 2021 weer volledig herstelt.
Aardappelareaal kleiner in 2021
In 2021 neemt het aardappelareaal en daarmee de aardappeloogst naar verwachting af. De totale opbrengst hangt namelijk af van twee factoren: het weer en de beslissing van akkerbouwers wat ze met het areaal gaan doen. Op het weer heeft de akkerbouwer weinig invloed, maar op de keuze voor het areaal wel.
De huidige prijs van aardappelen ligt onder de kostprijs. De lage prijs stimuleert akkerbouwers om andere gewassen te telen en dus het aardappelareaal te verkleinen. De kans is dan ook groot dat het areaal aardappelen in Nederland en wellicht in andere Europese landen
lager zal liggen dan in 2020, waardoor de volumes in de hele akkerbouw dalen.