Nederland heeft met de Europese Commissie overeenstemming bereikt over het Nationaal Strategisch Plan (NSP). Dit NSP beschrijft hoe Nederland vanaf volgend jaar invulling geeft aan het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De komende jaren krijgen boeren gerichter steun voor activiteiten die bijdragen aan een toekomstbestendige en innovatieve landbouw die in balans is met natuur, milieu en klimaat. Tussen 2023 en 2027 is hiervoor zo'n € 4,7 miljard beschikbaar voor Nederlandse boeren.
Minister Schouten: "De goedkeuring van het NSP is een mijlpaal in de transitie naar een duurzame en toekomstbestendige landbouw. Door boeren te belonen voor vergroening en innovatie op boerenbedrijven, maken we ze nadrukkelijk onderdeel van de oplossing voor de uitdagingen op het gebied van biodiversiteit, water en klimaat. Ik realiseer me dat het voor boeren een forse omslag betekent. Daarom worden ze voorgelicht en ondersteund om de subsidieregelingen te kiezen die passen bij hun bedrijf."
De gesprekken tussen het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en de Europese Commissie over het NSP hebben bijna een jaar geduurd. Nu op alle punten overeenstemming is bereikt, volgt over enkele weken de formele goedkeuring. In het nieuwe NSP zet Nederland fors in op vergoedingen voor maatschappelijke diensten en de urgente aanpak van water- en bodemkwaliteit en biodiversiteit. De directe betalingen waarbij boeren in het huidige GLB een vast bedrag per hectare grond ontvangen, wordt de komende jaren verlaagd, ten gunste van deze omslag.
Eco-regeling
De meest in het oog springende verandering is de nieuwe eco-regeling. Agrariërs kunnen uit ruim 20 eco-activiteiten kiezen om toe te passen op hun bedrijf. Deze variëren van het beheren van houtwallen en het toepassen van kruidenrijke akkerranden tot het telen van eitwitgewassen. Hiervoor kunnen zij een vergoeding ontvangen van circa € 60, € 100 of € 200 per hectare. Per jaar wordt er € 152 miljoen aan besteed, € 762 miljoen in totaal.
Daarnaast kunnen meer boeren meedoen aan het agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb), waar € 560 miljoen in totaal voor is vrijgemaakt. Via het ANLb beheren boeren specifieke leefgebieden voor planten- en diersoorten, zoals boerenlandsvogels, en kunnen zij een bijdrage leveren aan klimaat en water.
Duurzaamheidsvoorwaarden
Om als boer een beroep te kunnen doen op deze subsidies, moeten zij eerst aan bepaalde duurzaamheidsvoorwaarden voldoen. Voorbeeld is de verplichte bufferstroken langs akkers en weilanden. Voor de verplichte gewasrotatie en de regel dat 4% van het areaal niet-productief moet zijn, is vanwege de oorlog in Oekraïne één jaar uitstel van toepassing.
Deze onderhandelingen met de Europese Commissie hebben een stuk langer in beslaggenomen dan het doel was. Voor boeren komt de duidelijkheid over het NSP daardoor erg laat. Zij hebben hun bouwplan voor 2023 al klaar en kunnen niet met alle duurzaamheidsvoorwaarden rekening houden om aanspraak te kunnen maken op de GLB-subsidies.
Versoepeling
Daarom wordt het eerste jaar dat Nederland met het nieuwe GLB werkt, gebruikt om ervaring op te doen. Boeren krijgen meer tijd om zich aan te melden. Als er zich situaties voordoen waarbij boeren niet meer kunnen voldoen aan voorwaarden, omdat zij bijvoorbeeld al gewassen gezaaid hebben voor het volgende teeltjaar, wordt daarmee rekening gehouden. Ook worden enkele voorwaarden voor het eerste jaar versoepeld om boeren te stimuleren gebruik te maken van de regelingen die bijdragen aan klimaat, milieu- en natuurdoelstellingen voor de Nederlandse landbouwsector.
Omdat de uitdagingen op het gebied van klimaat en natuur een groot beroep doen op het verandervermogen van agrariërs, zet het NSP ruim in op samenwerking, investeringen en kennis & innovatie. Jonge boeren en tuinders worden gesteund bij overnametrajecten. Ook krijgen jonge landbouwers een verhoogde subsidie bij investeringsregelingen. In totaal is € 120 miljoen beschikbaar voor de regelingen die zich op jonge boeren en tuinders richten.
Gebiedsgerichte aanpak
Daarnaast richt het GLB zich op de gebieden waar meer van boeren gevraagd wordt, zoals in veenweidegebieden en nabij Natura 2000-gebieden. Als zij hun bedrijf aan moeten passen of extensiveren, is er geld beschikbaar om samen te werken aan perspectief en het ontwikkelen en aanpassen van de bedrijfsvoering. Dit sluit aan bij de gebiedsgerichte aanpak voor de transitie van het landelijk gebied, wat een van de doelen is in het nieuwe NSP.