Tholen - Traditiegetrouw kwam de eerste donderdag van december uienhandelend Nederland weer bij elkaar op de jaarlijkse ledenvergadering van Comité Ui van GroentenFruit Huis. De vergadering kent altijd een aantal vaste ingrediënten. Zo stroomt Van der Valk in Dordrecht vol met handelaren - dit keer zelfs ruim 80 - spreekt voorzitter Gijsbrecht Gunter zijn 'State of the Onion' uit en hebben de handelaren het - in elk geval voor een dag - bijzonder gezellig met elkaar.
Dit jaar was de spanning op de uienmarkt echter ook voelbaar op de vergadering. De lage opbrengsten en hoge prijzen zorgden ervoor dat de handel dit keer discussieerde over stellingen die in andere jaren niet voor mogelijk worden gehouden. Want gaat de prijs van de Hollandse zaaiuien dit jaar boven de 1 euro uitkomen? Hebben we na nieuwjaar nog 150.000, 200.000 of 250.000 ton uien te verkopen of kunnen we zelfs in april gaan vissen met zijn allen?
Lagerhuisdebat Jaap Wiskerke, William Nannes en Wim Waterman
State of the Onion
"De groei die de sector de laatste jaren kende zal anders worden", zo poneerde Gijsbrecht Gunter zijn stelling aan de aanwezige leden. 'Groeien' sloeg plotseling om in 'krimp' wanneer we kijken naar 2018. Met de laagste opbrengsten sinds decennia worden we met onze neus op het feit gedrukt dat er dit jaar geen groei in onze handel zit. Qua volume dan. Het exportvolume bedraagt niet meer dan een schamele 700.000 ton waarbij de verwachting is dat in de tweede helft van het exportseizoen slechts een zeer beperkte hoeveelheid kleine uitjes beschikbaar zullen zijn, al dan niet aangetast vanwege kwaliteitsproblemen en schot. Het is geen onwaarschijnlijk scenario dat we eind maart zonder uien zitten als de export blijft doorlopen zoals nu. De uienprijzen zijn weliswaar hoog en tekorten openbaren zich, maar het verschil in winst en verlies wordt vooral bepaald of je nog redelijk wat, weinig of totaal geen uien hebt dit seizoen."
Gijsbrecht Gunter
Toch doelde de voorzitter niet in de eerste plaats op de groei naar uien, maar op de groei, zoals de sector die sinds de millenniumwisseling kent. Hij nam de aanwezigen mee in een paar trends die zijn oorsprong vinden in het rapport van de Club van Rome die in 1972 het rapport ‘Grenzen aan groei’ publiceerde, zoals de toenemende druk om chemische gewasbeschermingsmiddelen te reduceren naar nul,precisielandbouw, versterking van het bodemleven en gericht onderzoek naar weerbare gewassen en biodiversiteit en duurzaamheid. Zo pleitte hij er zelfs voor WageningenUR een duurzaamheidsscan te laten opzetten waarmee we de milieu footprint van een kilo Hollandse uien vergelijken met elders geteelde uien.
"In vervolg hierop gaan we de collectieve promotiestrategie anders inrichten. We gaan het verhaal neerzetten van duurzame handel waaraan de Hollandse ui werkt. We overspoelen geen lokale markten met goedkope overschotten uien, waardoor de inlandse boeren het brood uit de mond gestoten wordt. Linkse media suggereren dat soms wel en gretig toehappende politici zetten dit onderwerp vervolgens op de overheidsagenda, niet gehinderd door enige kennis van de werkelijkheid", zo hield Gijsbrecht de aanwezigen voor.
Klik hier voor de fotoreportage
Ode aan de beursnoteerders
"Als Holland Onion Association zetten we in op de combinatie van ontwikkelingssamenwerking en export. Dat betekent maatwerk leveren naar behoefte van de markt. Kleinschalige projecten opzetten waarbij we de lokale boer helpen zijn inkomen te vergroten en meer koopkracht bieden. Samen bouwen aan goede infrastructuur van havens en achterlandverbindingen. Versterking van de lokale economie, inclusief een solide financieel systeem waarin krediet beschikbaar komt om te investeren. Werken een politiek stabiel klimaat waarin stabiele handel kan worden opgezet en corruptie wordt aangepakt."
"Zijn dit te grote woorden? Is dit een onbereikbare werkelijkheid? Ik ben van mening dat dit de enige juiste weg vooruit is, waarbij groei in tonnen geen doel op zich meer is, maar groei als meest betrouwbare handelspartner des te meer! Juist in landen die de komende decennia een enorme behoefte aan voldoende gezond voedsel zullen krijgen en dat zelfstandig niet kunnen invullen. De tonnen volgen dan wel. De groei die de sector de laatste jaren kende, zal anders worden. Daarbij zijn drie woorden van belang: begrip, vertrouwen en gunnen. Ik hoop dat we na een fijne jaarvergadering en een gezellig samenzijn die woorden vanaf vandaag in de praktijk gaan brengen", zo sloot Gijsbrecht zijn State of the Onion af.
Koen en Marcel Nieuwenhuijse, Rien Murre en Lennart Ras
Reststromen
Vervolgens gaf Wim Gakeer van Avans Hogeschool een toelichting op het onderzoeksproject 'Ui verdient meer' waarin met verschillende bedrijven uit de sector onderzoek is gedaan naar de mogelijke toepassingen van uienreststromen. Met name het stofje quercetine lijkt een waardevolle component die uit de uienvellen kan worden gehaald. Het stofje is een anti-oxidant en natuurlijke kleurstof en wordt ook op de markt gebracht als voedingssupplement. Met name die markt - één van 10 miljoen dagelijkse gebruikers - lijkt een kansrijke markt. De waarde van een potje Quercetine heeft een waarde van $10-100 per kilo. De studenten hebben berekend dat 16.000 ton aan uienvellen kunnen verwerkt worden tot 500 ton quercetine. Het onderzoek krijgt nog een vervolg en wie weet verrijst er in de uienhoofdstad Kruiningen binnen enkele jaren een heuse uienvelverwerkingsfabriek.
Lagerhuisdebat
Arbeidsinspecties
Programmamanager Mark Geers van de Inspectie van SZW kwam een toelichting geven op de uitkomsten van de arbeidsinspecties die in 2017 in de sector hebben plaatsgevonden. Bij een elftal uienpakstations zijn inspecties uitgevoerd, er volgden zes waarschuwingen over de arbeidsmarktfraude - vaak geen deugdelijke registratie arbeidstijden - en een drietal waarschuwingen op het gebied van de Arbo-wetgeving. Bij de gewaarschuwde bedrijven volgt een herinspectie en als de situatie niet is verbeterd, zal dit tot boetes leiden. Concluderend gaf Mark Geers aan dat de inspectie niet op wantoestanden is gestuit, maar dat er op Arbo-gebied zeker winst lijkt te behalen. Ook wees hij de werkgevers op de zwakke positie van de vaak laagopgeleide medewerkers, maar ook op het gevaar van de blootstelling aan kwartsstof en bijvoorbeeld het rijden met dieseltrucks.
Het leukste was voor het laatst bewaard en aan het einde van de middag gingen de uienhandelaren in een Lagerhuis-setting met elkaar in debat over door uienhandelaren aangeleverde stellingen. Na afloop was er tijdens het diner nog voldoende gelegenheid om bij te praten met collega's uit de sector. En wie nog niet uitgepraat was, die moet maar wachten op de viswedstrijd in april....
Klik hier voor de fotoreportage
Foto's: Andries Gunter