De laatste jaren wordt er op steeds meer percelen in Nederland en België dripirrigatie of fertigatie toegepast, zo ziet De Groot en Slot. Wat is de reden dat telers overstappen op of beginnen met deze manier van water en/of meststoffen toedienen aan uien? Enkele telers vertellen over hun ervaringen in het Uien magazine van De Groot en Slot.
Maatschap Feitsma - Uientelers in Eenum (Groningen)
Maatschap Feitsma in het Groningse Eenum is dit jaar voor het eerst begonnen met het aanleggen van fertigatie in een perceel van 16 hectare zaaiuien. „We willen in de uienteelt en een keer wat anders proberen. We bezochten een fertigatiebijeenkomst van Van Iperen en raakten via deze weg met hen in gesprek”, geeft zoon Eegert aan.
In een 2,25 meter bed heeft het bedrijf drie slangen gelegd na het zaaien. De grond liet het in het natte voorjaar niet toe om eerder dan 4 mei te zaaien. Een nadeel was het spitten, zegt vader Klarense, die samen met zijn broer Hijlko in de maatschap zit. „De grond bleef langer nat.” Op 5 mei trokken er flinke buien van 45 mm over het perceel van Feitsma, die voor een korst zorgden. Het perceel was nog niet volledig gezaaid en op 9 en 19 mei kwamen de volgende kansen. Later in mei is de fertigatie volledig aangesloten. „Volgend jaar willen we streven om dit gelijk na het zaaien te doen”, vertelt Klarense. „De dripslangen kunnen dan ook worden aangezet tegen de korst.” Op het perceel zijn 3,6 eenheden van de geprimede Hypark gezaaid. „Je bent hier al later, dus we zaaien al jaren geprimed uienzaad.”
Op het later gezaaide stuk heeft Feitsma vier eenheden gezaaid om wat te vervroegen. Feitsma is enthousiast over het fertigeren en is al bezig met wat er volgend jaar anders moet gebeuren. Dat er weer slangen in het perceel komen te liggen, staat vast. We willen volgend jaar in plaats van elke 30 cm elke 20 cm een gaatje in de slang, aldus Eegert. „De slangen zullen ook dichterbij de rijtjes uien worden gelegd, wat beter zal werken mocht er een korst ontstaan.”
Rudi en Gerwin Luimes - Uientelers in Marknesse (Flevoland)
Rudi en Gerwin Luimes van Luimes VOF uit Marknesse hebben dit jaar voor het eerst een perceel met fertigatie in zaaiuien aangelegd. Hiervoor hebben ze al zo’n zes jaar ervaring opgedaan met verhoogde bedden en hebben ze de laatste twee jaar een kleinschalige dripirrigatieproef aangelegd.
Een collega-teler binnen de samenwerking SB Agro wilde dit jaar met fertigatie starten en omdat we al experimenteerden was het voor ons een relatief kleine stap om daar ook mee te beginnen, geven de broers aan. Op een perceel van 10 hectare werden op 1 mei de rassen Hybelle (3,8 eenheden) en Red Baron (3,3 eenheden) gezaaid op bedden. Kort daarna werden de slangen in het perceel gelegd. „We hebben een proef aangelegd met twee en drie slangen op een bed van 2,25 meter. De proefrooiingen moeten laten zien wat het beste systeem is.”
Kosten en arbeid blijven aandachtspunten. „We zijn met drie man zo’n drie dagen bezig geweest om alles aan te leggen”, zeggen ze. Gedurende het seizoen waren de verschillen in het perceel al snel en goed zichtbaar. De periode van regen heeft de verschillen wel iets kleiner gemaakt. Het lijkt erop dat het deel waar drie slangen liggen voor een betere verdeling heeft gezorgd, waardoor er meer loof op staat. Gerwin Luimes zit in de Uitmuntend studiegroep van De Groot en Slot, waarin ooit het doel is gesteld om 80 ton netto te blijven afleveren. „Dit helpt ons om dichterbij deze opbrengst en kwaliteit te komen. Volgend jaar willen we een keuze maken en nog een stuk in de fertigatie leggen.”
Jacob-Jan Buth, Go-Crops - Uienteler in Sommelsdijk (Zuid-Holland)
Jacob-Jan Buth van Go-Crops uit het Zuid-Hollandse Sommelsdijk heeft nu vier jaar ervaring met druppelirrigatie/fertigatie. Hij teelde dit jaar 12 ha sjalotten met fertigatie en 4 ha zaaiuien met druppelirrigatie. Buth kan zijn percelen ook beregenen, geeft hij aan. „De reden dat wij toch voor drip/fertigatie kiezen, is dat beregenen verslemping van de grond geeft, wat fusarium in de hand werkt. Ook zien we duidelijk minder tripsdruk door het vitalere gewas dat mooi geleidelijk groeit. We verwachten met deze teeltmethode een hogere opbrengstpotentie dan met beregenen met de haspel.”
De uienteler heeft er dit jaar voor het eerst voor gekozen bij sjalotten fertigatie toe te passen. „Deze teelt is erg duur en we willen hier het beste uithalen voor een goede opbrengst, uniform gewas en kwaliteit.” De hoeveelheid arbeid bij aanleg en de arbeid om schade op te lossen, moet niet worden onderschat. Buth: „We leggen de slangen op 2-3 cm diepte, om zo min mogelijk schade te hebben door wild. Vorig jaar heb ik zo’n 350 koppelingen moeten vervangen die lekten. Dat bleek na onderzoek te komen door ritnaalden. Ook heb je wel eens schade aan de slangen door wrijving bij het inrijden van een spuitspoor.”
De kosten zijn vrij hoog, zegt Buth. „We werken met vier slangen op acht rijen met een bedbreedte van 2,25 meter. Hierdoor hebben we een prima verdeling, maar de kosten per ha komen wel uit op zo’n €1.400,- met 22 mm dikte van de slangen.” Ondanks de kosten en arbeid gaan we door met drip, besluit Buth. „We zien absoluut een meerwaarde. Als boer ben je bezig om mooie gewassen te telen. Als ik er doorheen loop, is het een genot om naar te kijken.”
Steins Gewasverzorging - Uientelers in Hulsberg (Limburg)
Steins Gewasverzorging uit het Zuid-Limburgse Hulsberg werkt al sinds 2017 met druppelirrigatie in de uien. Het bedrijf was daarmee de eerste in zijn regio. Het idee om druppelirrigatie in uien toe te passen werd opgedaan in Marokko, waar dit systeem wordt gebruikt in aardappelen, vertelt Emiel Steins.
Steins voert de werkzaamheden op het bedrijf samen met zijn zoons Sander en Frank uit. Ze startten in 2017 met 3 ha slangen leggen, die met de hand werden uitgerold. Dat was erg zwaar werk. Zoon Frank ontwikkelde het jaar erop een systeem om de slangen gemechaniseerd te kunnen leggen. „We kunnen nu zo’n 10 ha per dag aan slangen leggen. We leggen de slangen bovenop de grond en hebben nu onze volledige teelt - 30 ha uien en 10 ha sjalotten - in de druppelslangen liggen”, zegt Steins.
De slangen worden vanaf half juni gelegd, als het gewas groot genoeg is, zodat de slangen er niet meer kunnen uitwaaien, zegt de Limburger. Je legt de slangen niet snel te laat, is zijn ervaring. „We hebben half juli nog wel eens slangen gelegd, wat nog steeds een groot verschil in opbrengst gaf. In 2021 hebben we bijvoorbeeld besloten de slangen niet te leggen, omdat het in dat groeiseizoen regelmatig regende. Dat is het voordeel van slangen die je bovenop legt: als het niet hoeft, doe je het niet. Dan hoef je de kosten ook niet te maken.”
Water geven doet Steins vanuit de waterleiding. Dit is kostbaar (80 eurocent/kuub), maar is de investering zeker waard, vindt hij. „We geven water op gevoel. Dat varieert tussen de 80-100 mm per seizoen. We hebben één keer een uitschieter gehad naar 150 mm in een droog seizoen.” De negatieve ervaringen met druppelslangen is schade aan de slangen door kraaien, vooral in het begin. „Dat hebben we nu in de hand door met geluid de kraaien te weren. Dat werkt prima.”
Vader en zonen Steins blijven in de toekomst doorgaan met druppelirrigatie. Wij zijn ervan overtuigd dat dit jaarlijks een meeropbrengst geeft en daardoor rendabel is, aldus Sander.
„Gemiddeld zitten we over de jaren heen met een meeropbrengst van 20 tot 25 ton per ha ten opzichte van beregenen met een haspel.”
Firma Mangnus-Thielman - Uientelers in Graauw (Zeeland)
Sinds 4 jaar wordt een deel van de uien bij Firma Mangnus-Thielman uit Graauw op Zeeuws-Vlaanderen geteeld met druppelirrigatie en sinds dit jaar ook met fertigatie. De ervaringen zijn over het algemeen positief, zegt Joost Mangnus.
Het bedrijf teelde in het verleden 100 ha uien, inmiddels wordt nog 30 ha uien verbouwd, waarvan een deel plantuien. Mangnus paste dit jaar voor het eerst fertigatie toe op een perceel van 8 ha zaaiuien, de jaren ervoor werd alleen met druppelirrigatie gewerkt. „We hebben dit jaar ook een klein perceel zaaiuien waarop we niet kunnen beregenen. Het blijkt wederom dat uien telen dan niet meer mogelijk is in deze regio”, aldus de teler.
Omdat Mangnus niet kan beregenen, werd vier jaar geleden met druppelirrigatie gestart. Er wordt water opgepompt met een dieptedrain in een bassin. Daarmee kan ongeveer 2 mm water per dag worden gegeven. Dit water werd ook al snel te zout, met een EC-waarde die opliep naar 15. „Dat hadden we helaas te laat ontdekt, wat ons veel opbrengst heeft gekost”, zegt hij. „Dit jaar zitten we gelukkig op een perceel met een dieptedrain met kwalitatief goed water.”
Aan starters met druppelirrigatie en/of fertigatie wil hij meegeven dat arbeid niet moet worden onderschat. De eerste jaren viel de schade door wild mee, maar dit jaar is er veel schade door fazanten die gaten pikken in de slangen, terwijl die toch op 3 à 4 cm diepte liggen. „Ik ga elke dag een rondje over het perceel doen, om te kijken of alles nog in orde is.”
Mangnus gaat in de toekomst zeker door met uien telen met fertigatie, al wordt dat wel beperkt tot één perceel waar voldoende en kwalitatief goed water kan worden opgepompt, besluit hij.
Bron: Uien magazine De Groot en Slot