Het etiket van het uienfungicide Fandango is onlangs drastisch aangepast. In plaats van vier toepassingen staan er op het nieuwe etiket W5 nog maar twee toepassingen per teeltcyclus. Komend seizoen bestaat de mogelijkheid om – binnen de respijttermijn van het oude W4 etiket – nog vier keer Fandango toe te passen, maar voor seizoen 2025 geldt het nieuwe etiket van twee toepassingen per teeltcyclus. Waarom is deze aanpassing gedaan en wat zijn de gevolgen voor de uienteelt? Uienspecialist Stefan van Heist geeft uitleg in de Akkerbouwkoerier.
"Werken aan emissiereductie is niet meer vrijblijvend, het is absolute noodzaak."
Waarom is het etiket van Fandango aangepast?
"Daarvoor moeten we even een stukje beleid doornemen. Sinds 2010 bestaat het zogenaamde emissiereductieplan (ERP). Dit is opgesteld door de Ministeries van LNV en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en de brancheorganisatie voor agrochemiebedrijven CropLife (voorheen Nefyto). Doel van het ERP is om normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater te voorkomen. Dit wordt getoetst door elk jaar op meerdere plekken in Nederland de kwaliteit van het oppervlaktewater te monitoren. Voor de stoffen die het meest normoverschrijdend worden aangetroffen maken de toelatinghouders – waaronder Bayer - in afstemming met de Ministeries een emissiereductieplan. Dat moet ertoe leiden dat de normoverschrijding substantieel afneemt. Zo'n ERP is ook opgesteld voor fluoxastrobine – een van de twee werkzame stoffen in Fandango. Hoewel het aantal normoverschrijdingen van deze stof de afgelopen jaren is teruggelopen, is dit niet genoeg gebleken. Dit heeft ertoe geleid dat Bayer het etiket van Fandango heeft aangepast van vier naar twee toepassingen per teeltcyclus."
Hoe kan het dat het emissiereductieplan voor fluoxastrobine niet voldoende heeft opgeleverd?
"Een belangrijke oorzaak is het verbod op mancozeb, waardoor het gebruik van Fandango de afgelopen jaren fors is toegenomen. Verder speelt mee dat de druk van valse meeldauw in 2021 en 2022 relatief groot was, waardoor het middel behoorlijk intensief is ingezet. Nog een derde factor is dat uien op een vlak veld worden geteeld. Daardoor is de afspoeling (run-off) naar het oppervlaktewater veel groter dan bijvoorbeeld in aardappelen of graan. Daar komt nog bij dat de ui een zeer open en 'verticaal' gewas is, waardoor er relatief meer middel op de grond komt – en dus ook kan wegspoelen - dan in andere teelten."
Wat zijn de gevolgen van de etiketaanpassing voor uientelers?
"Product dat dit seizoen wordt uitgeleverd is voorzien van het nieuwe W5-etiket. Daarop staat dat er twee toepassingen per teeltcyclus mogen worden uitgevoerd met Fandango. Voor het oude W4-etiket – waarop nog wel vier toepassingen staan vermeld – geldt echter nog een aflevertermijn van 30 juni 2024 en een opgebruiktermijn van 31 augustus 2024. In de praktijk komt het er dus op neer dat er komend seizoen nog steeds vier toepassingen kunnen worden uitgevoerd en dat de restrictie van maximaal twee keer per seizoen praktisch gezien pas vanaf 2025 gaat gelden."
Voor komend seizoen is er dus nog niet zoveel aan de hand…
"Praktisch gezien misschien niet, maar de drastische maatregelen die nu voor Fandango gaan gelden moeten wel een wake-up call zijn voor de hele sector! Om nog meer beperkende maatregelen te voorkomen – of middelen zelfs helemaal te verliezen – moeten we er alles aan doen om emissie naar oppervlaktewater te voorkomen. Dus: doe de erfemissiescan en neem de adviezen die daaruit rollen serieus! Vooral de aanleg van een vul- en spoelplaats waar resten van gewasbeschermingsmiddelen worden opgevangen kan de emissie enorm verminderen. Ook het gesloten vulsysteem dat vanaf volgend jaar verplicht wordt, kan bijdragen aan minder emissie. Zie dat niet bij voorbaat als gedoe of lastig; het kan echt hélpen om belangrijke middelen in de running te houden.
En nogmaals: Fandango is nu het 'slachtoffer', maar als we niet meer werk maken van emissiereductie dan zullen er meer middelen volgen. Werken aan emissiereductie is dus niet meer vrijblijvend, het is absolute noodzaak."
Tot slot: hoe kan valse meeldauw komend seizoen het beste worden aangepakt?
"Op dit moment hebben we tegen valse meeldauw in zaaiuien alleen nog Fandango, Orondis® Plus + Amistar en Zorvec® Endavia, waarbij de eerste twee ook nog deels in eenzelfde werkzame groep zitten en de Orondis Plus en Zorvec uit dezelfde actieve stof bestaat. Afwisselen – op basis van de FRAC-richtlijnen en aanhouden van de etiketdoseringen - is daarom meer dan ooit van belang om resistentievorming te voorkomen."