Het extreem droge seizoen van 2018 ligt iedereen nog vers in het geheugen. Zo ook bij de broers Tejon en Peter de Regt van familiebedrijf Den Ouden Heuvel uit Dronten. Zij wisten uit ervaring dat zo’n extreem jaar meestal leidt tot tekorten in het volgende kalenderjaar.
Om die reden hadden ze wel oren naar winterzaaiuien. Agrifirm specialist Bram Harpe had ervaring met deze teelt en kon de broers voorzien van de juiste adviezen. Winterzaaiuien is een teelt die, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Rheinland Pfalz en Oost-Europa, in Nederland slechts enkele tientallen hectares bevat. Na wat rondvragen kwamen de broers uit bij zaaizaadleverancier Takii en zaaiden ze vier hectare van het ras Keepwell in.
De voorziene krapte in de markt kwam inderdaad in april/mei 2019. Er was veel interesse voor de winterzaaiuien toen de broers eind mei samen met Bram Harpe op zoek gingen naar een koper. De timing van verkopen en oogsten is cruciaal bij dit gewas. Het is zaak voor de oogst van de plantuien (meestal eerste week van juli) op de markt komen. Tegelijkertijd zijn de winterzaaiuien kwetsbaar en daarom niet geschikt voor export. ‘‘Vooral in de laatste weken kwam er veel grofte in de percelen. Als we de uien nog een paar weken hadden laten staan, had dat zeker 10 ton extra opgeleverd. Maar dat woog voor ons niet op tegen de snel zakkende prijzen van dat moment’’, stelt Peter.
De opbrengst
Meestal praat men over een gemiddelde opbrengst van 40 ton per hectare, maar in 2019 wisten de broers De Regt ruim 60 ton/ha te oogsten. Voor een goede opbrengst is het belangrijk dat het gewas goed de winter uitkomt. Op tijd zaaien is dus noodzakelijk. Winterzaaiuien vragen om lichte grond vanwege de kwetsbaarheid van het product. Op advies van Agrifirm specialist Bram Harpe werd er diep gerooid en voorzichtig geladen in kisten. Ook stelt het andere eisen aan de verwerker, sorteren met schudders zou teveel uien beschadigen. De bemiddeling van Harpe bij het zoeken naar de juiste afzet was dan ook cruciaal. De beste match was in dit geval Waterman Onions uit Emmeloord. Zo was Agrifirm betrokken van zaaizaad tot en met de afzet.
De teelt van winterzaaiuien
De uien werden in september kort na het ploegen gezaaid om verdroging van de bodem te voorkomen. Er werden slechts 3,8 eenheden per hectare gezaaid om zo voldoende grofte te krijgen bij de oogst. Op een klein beetje meeldauw na, kende de teelt geen problemen. ‘‘Zo’n infectie moet je wel direct aanpakken omdat het effect kan hebben op de omliggende ‘normale’ zaaiuipercelen’’, stelt Tejon. De broers behandelden de uien slechts vier maal, milieutechnisch dus gunstig. Vanaf midden maart werden meststoffen toegepast, een fractie minder dan bij gewone uien.
Vorstgevoeligheid
Winterzaaiuien kunnen lichte vorst hebben. Treed er strenge vorst op laat in het voorjaar, dan kan dat leiden tot zaadvorming. Hier hebben de broers in 2019 geen last van gehad.
Toekomst winterzaaiuien
De kwetsbaarheid van het product heeft in het verleden bij telers en verwerkers voor negatieve ervaringen gezorgd. De uien geven snel vocht vrij en de dunne huid en het lage drogestofgehalte werken schimmelvorming in de hand. De Nederlandse supermarkt is vooralsnog het enige afzetkanaal. Wanneer je er mee naar een snijderij wilt, zullen de uien eerst moeten drogen. Als meer telers ervaring opdoen met deze teelt en ook verwerkers zich hierop gaan instellen, kan het volgens de firma Takii winterzaaiuien zeker een reguliere teelt worden in Nederland. Een partner bij de afzet van de uien is wel een vereiste. Agrifirm ondersteunt de teler hierbij, in heel Nederland, zowel bij gele, rode, biologische en dus ook winterzaaiuien.
De vooruitzichten voor 2020 en verder
Na het succes van afgelopen jaar hebben de broers in september weer winterzaaiuien ingezaaid. ‘‘De planten zijn gevoelsmatig nu iets kleiner dan vorig jaar. In 2018 was vooral de novembermaand nog heel zacht en dat gaf het gewas een goede start’’, aldus Peter.
Als de teelt dit jaar weer goed uitpakt, overwegen de De Regts om het gewas een vaste plaats in het bouwplan te geven. Een gesloten keten met verwerker en supermarkt is dan een vereiste. Hier ondersteunt Bram Harpe bij. Tejon heeft in ieder geval de reclameboodschap voor de supermarkt alvast klaar: "Vraag bij je supermarkt om winterzaaiuien, die moet je geproefd hebben!"
Ook overwegen de broers om een halve hectare met de hand te oogsten en deze op de veiling aan te bieden voor nog meer potentieel in de opbrengstprijs. Wellicht komt er dan wel een traditie bij: een heuse haring&ui-party zien de broers wel zitten!
De voor- en nadelen van winterzaaiuien:
- vrij kostbare teelt, zaaizaad is dubbel zo duur
- grotere risico’s in de teelt
- afzet op tijd regelen
- eigen bewaring niet mogelijk
- verwerkers zijn afwachtend
+ spreiding van risico en arbeid
+ iets nieuws proberen
+ geen opslag nodig
+ perceel vroeg leeg voor groenbemester
+ potentieel hoge verkoopprijs
Voor meer informatie:
Agrifirm
088 488 12 10
www.agrifirm.nl
