Het exportseizoen 2022-2023 voor Nederlandse uien zal ongetwijfeld de boeken ingaan als een historisch jaar, zo meldt de Holland Onion Association. Het seizoen zal dan qua exportvolume geen record bereiken, maar wat betreft de exportwaarde zou het zomaar zo kunnen zijn, dat de Nederlandse uienhandel voor het eerst in de geschiedenis meer dan een half miljard omzet in de boeken kan schrijven.
Niet eerder ging de uienprijs in korte tijd zo vaak over de kop. Met een bruto oogstopbrengst die 300.000 ton lager ligt dan vorig exportseizoen, een miljoen ton uien minder in Europa en ook elders op de wereld beduidend lagere opbrengsten door extreme weersomstandigheden en minder gebruik van dure meststoffen.
Recordbedragen
Er worden momenteel recordbedragen neergeteld voor Nederlandse uien. Dit millennium werd niet eerder zoveel betaald voor de knisperende goudgele Nederlandse ui en dat is (eindelijk) goed nieuws voor de Nederlandse teler. Een oud gezegde is dat de handel ook meer verdient aan een kwartje dan aan een dubbeltje en dat zal ook met de uienoogst van 2022 het geval zijn.
Lagere bruto oogst
De bruto-opbrengst zaai-uien is in 2022 vergeleken met een jaar eerder met 17 procent afgenomen. Volgens de recent gepubliceerde definitieve oogstraming van het CBS bedroeg in 2022 de bruto-opbrengst zaaiuien 1,2 miljoen ton, een afname van 17 procent vergeleken met het voorgaande jaar. Dat is weliswaar de laagste opbrengst sinds 2019, maar is gelijk aan de oogstjaren 2013 en 2014. Er werden totaal 1 miljoen ton gele en 0,2 miljoen ton rode zaai-uien geoogst. Ook werd er voor 268 duizend ton aan plantuien geoogst. De definitief vastgestelde totale bruto opbrengst per ha is daarmee ten opzichte van de oogstraming vrijwel hetzelfde gebleven met 44,5 ton per hectare. De verhouding tussen gele en rode uien werd wel iets bijgesteld. Waar de eerste raming voor gele uien 44,5 ton per hectare bedroeg kwam er een ton bij tot 45,5 ton, terwijl de rode uien inleverden qua opbrengst ten opzicht van de eerste raming van 42,9 ton naar 40 ton per hectare. Het bruto opbrengstverschil tussen geel en rood was dus 5,5 ton per hectare, oftewel 12 procent minder kilo’s.
Wereldwijde stagnatie uienopbrengsten
De opbrengsten van uien stagneren wereldwijd vanwege klimaatverandering en afname van het beschikbare landbouwareaal. Hierdoor zullen er vaker incidenteel lokale tekorten kunnen ontstaan. En dat terwijl de consumptie per hoofd van de bevolking exponentieel is gegroeid 'Twintig jaar geleden was de gemiddelde consumptie 8 kilo per persoon op jaarbasis, maar dat is nu 13 kilo en kan doorstijgen tot 20 kilo in 2050.', becijfert uienvoorman Gijsbrecht Gunter van de Nederlandse uienketen. Hij benadrukt tevens dat van de wereldwijde uienproductie (106 miljoen ton) zo'n 92 procent bestemd is voor de eigen, lokale markt. De totale exportmarkt betreft op dit moment dus feitelijk slechts 8 procent, ofwel zo'n 8,5 tot 9 miljoen ton. Nederland neemt 20 procent van die internationale handel in uien voor haar rekening.
Andere verhoudingen
Met de toenemende consumptie en de afnemende opbrengsten, concludeert Gunter dat er kansen liggen voor Nederland. Hij verwacht een steeds grotere vraag vanuit Azië en Afrika in de eerste maanden van het afzetseizoen. 'De volumeverhouding in de eerste en tweede helft van het afzetseizoen was 10 jaar geleden nog 40-60, dat is inmiddels volstrekt omgekeerd naar 60-40 en gaat mogelijk verder naar 70-30.'
Twee derde van de race gelopen
Op twee derde van het lopende exportseizoen blijkt dat de totale export met 7% achterblijft bij vorig seizoen. Op dit moment bedraagt de export ruim 935.000 ton, waarbij er in de top 3 ten opzichte van vorig seizoen wel iets is veranderd. Wat opvalt, is dat de groei in de export naar Senegal en Ivoorkust serieus achterblijft bij vorig seizoen, terwijl de export naar Groot Brittannië ongekend hoog blijft en zelfs verder met bijna 12.000 ton is toegenomen tot ruim 100.000 ton. De afname in de groei naar Ivoorkust en Senegal zal van alles van doen hebben met de uitzonderlijk hoge prijzen. Een baal Nederlandse uien van 25 kilo ligt momenteel (begin januari 2023, red.) voor ongeveer 23 dollar op de markt in Senegal. En dat is een hele forse prijs voor mensen die vaak slechts enkele dollars per dag te besteden hebben.
Kostprijs sterk gestegen
De Nederlandse uienteler komt bij een opbrengst van 55 ton per ha gemiddeld uit op een kostprijs van ongeveer 16 euro per 100 kilo, droog uit de schuur. Tel daar momenteel voor de verwerkende keten globaal 12 euro -vanwege de hoge energieprijzen- bij op. Daarin zitten, naast transport van teler naar verwerker en van verwerker naar de haven, ook kosten voor de verpakking. Met gemiddelde exportkosten per reefer container van 22 euro kan de Nederlandse ui momenteel internationaal gewoonweg niet voor minder dan 50 euro per 100 kilo op de plaats van aankomst arriveren.
Daar bovenop komen importheffingen (die per bestemming erg uiteen lopen) en kosten voor verdere afwikkeling en transport naar lokale markten, zodat de Nederlandse ui qua kostprijs bijna 60 cent per kilo bedraagt. Dat komt overeen met zo’n 14 euro per baal waarbij dan alles betaald is, maar er nog niet heel veel verdiend wordt. De prijzen die dit seizoen betaald worden tonen aan dat het dit seizoen wel degelijk lucratief is om uien te telen. Van zulke prijzen kan een boer boer blijven zogezegd.
Top 15 en volumeshift naar Europa
In de top 15 zien we vooral een verschuiving qua ranking na de top 3. Zo is België opgeklommen van een 8e positie naar de vijfde plek. Onze zuiderburen hebben nu al 17.000 ton meer geïmporteerd dit seizoen. En dat geldt eigenlijk voor alle ons omringende Europese landen. Polen, Duitsland, Spanje en Portugal zitten ook riant in de plus, waarbij Portugal de -verhoudingsgewijs- grootste groei aantekent van een kleine 440 ton naar ruim 3.600 ton. Duitsland klimt van 11,5 naar bijna 21.000 ton en Spanje verdubbelt de import ruim ten opzichte van het vorig seizoen en komt hiermee binnen in de top 15. Het eerder genoemde tekort van een miljoen ton uien binnen Europa maakt dat met name de tweede helft van het exportseizoen hard aan de Hollandse ui getrokken wordt.
Wat ook opvalt, is de (hernieuwde) binnenkomst van Israël op positie 16 met ruim 13.000 ton. Brazilië valt nu nog net buiten de top 20 maar is dit seizoen wel weer goed voor 8.500 ton. Australië vertienvoudigt dit seizoen de vorig jaar wat aarzelend op gang gekomen import van Nederlandse uien, al is het nog altijd maar 335 ton en dus slechts een paar containers.
Bron: Holland Onion Assocation