De herregistratie van het aaltjesbestrijdingsmiddel Vydate staat op de tocht. Uientelers kunnen de nematicide hoogstwaarschijnlijk in seizoen 2023 voor het laatst gebruiken. Wat betekent dat voor telers op zandgronden die het middel hard nodig hebben voor de bestrijding van schadelijke aaltjes? En wat zijn de alternatieven? Het Uien magazine van De Groot en Slot vroeg het aan een teler en twee adviseurs.
Mark van Boven heeft samen met zijn neef Erwin een akkerbouw- en pluimveebedrijf in het Drentse Erica. Van Boven teelt sinds 2016 uien, 12 tot 15 ha per jaar. "Uien is een mooi gewas", zegt hij. "Veel mooier dan aardappelen of bieten. Maar het is ook een uitdagend gewas, zeker op de zandgronden. We teelden afgelopen seizoen 5 ha uien op zandgrond, die kon je er precies uithalen. De opbrengst is wel goed; we hebben 70 ton/ha in de schuur liggen. We beregenen veel, er is afgelopen seizoen acht keer beregend, 10-15 mm per week. Dat is hier wel nodig om een goede opbrengst te realiseren."
Van Boven heeft tijdens het zaaien 15 kg/ha Vydate in de rij aangebracht. De eerste zes à acht weken groeiden de uien goed weg, daarna zag je ze 'achteruit' groeien, zegt hij. "Dat is heel apart. Als het gewas echt gaat wortelen, krijgt het last van aaltjes. We hebben een aantal wortelversterkers toegepast, maar ik ben een beetje sceptisch over de werking ervan. Wortelversterkers doen het beter op zwaardere grond, denk ik. Mét Vydate is het op zandgrond al lastig uien telen, zonder de nematicide wordt het nog moeilijker. We hopen dat er een goed alternatief komt, want we willen wel doorgaan met de uienteelt."
Verder vooruit denken
Met het wegvallen van Vydate wordt uienteelt op zand- en lichte zavelgrond complexer, maar niet onmogelijk, zeggen adviseurs Albert Wolfs van HLB/De Groene Vlieg en Fokko Prins van Agrifirm. Op dit moment is er nog geen goed alternatief voorhanden, aldus Wolfs. "Het wordt meer en meer een uitdaging om uien te telen; de teler moet meer vooruit denken. Tot voor kort volstond het om kort voor de teelt een monster van een perceel te nemen, om te kijken hoe hoog de aaltjespopulatie was. Bij een te hoge populatie kon de teler daar met een middel als Vydate eventueel op acteren."
Nu dat middel wegvalt, doet de teler er verstandig aan een langere termijn planning te maken van een paar jaar vooruit, aldus Wolfs. In deze planning moet de vruchtopvolging met gewassen en groenbemesters worden ingevuld, waarbij rekening wordt gehouden met de aanwezige aaltjesbesmettingen, zegt hij. "Dat kan prima, maar dat zijn we niet gewend. We moeten er rekening mee houden dat we niet op elk perceel zomaar uien kunnen gaan telen."
Uien zijn namelijk zeer gevoelig voor aantastingen van allerlei aaltjes-soorten, zoals wortellesieaaltjes, wortelknobbelaaltjes, stengelaaltjes en vrijlevende wortelaaltjes. Hoe meer aaltjessoorten in een perceel voorkomen, hoe lastiger het is om deze allemaal te beheersen. Gelukkig zijn er ook veel percelen waarop lang niet alle aaltjessoorten voorkomen of tot op schadelijk niveau aanwezig zijn, aldus de adviseur. "Alleen door vroegtijdig op aaltjes te bemonsteren, is inzichtelijk welke soorten aanwezig zijn en met welke soorten het meest rekening moet worden gehouden. Met een uitgekiend bouwplan kan de teelt van uien dan zonder veel problemen in het bouwplan worden ingepast."
Steeds meer telers zetten Tagetes in in de strijd tegen aaltjes. Bij een geslaagde Tagetesteelt neemt een Pratylenchus penetrans besmetting actief af, zegt Wolfs. "De effecten zijn meerjarig. Het gewas moet daarvoor wel ten minste honderd dagen op het land staan en vrij zijn van onkruid of graanopslag. Je kunt Tagetes in mei zaaien, maar dan heb je dat jaar geen inkomsten van het betreffende perceel. Je kunt er ook voor kiezen het gewas in juni/juli te zaaien, bijvoorbeeld na een vroegruimend gewas als wintergerst. Het gewas is vorstgevoelig, met een vroege nachtvorst in september kan het resultaat tegenvallen."
Maatregelen combineren
Akkerbouwspecialist Fokko Prins van Agrifirm wijst ook op andere teeltmaatregelen in de strijd tegen aaltjes. Trichodorus-soorten houden bijvoorbeeld niet van grondbewerking en ook niet van organische stof, zegt hij. "Daar kun je op inspelen door compost over het land uit te rijden. Belangrijk is wel om te weten welke aaltjes in de bodem zitten. Tagetes is bijvoorbeeld een goed alternatief voor de bestrijding van de Pratylenchus, maar het effect van deze groenbemester op andere aaltjes is niet zo sterk."
Prins raadt aan om een combinatie van maatregelen toe te passen. "We adviseren om in april uien te zaaien in plaats van maart, omdat het gewas dan sneller opkomt en actiever is. Daar willen we in 2023 ervaring mee opdoen. Ook kan een teler met fosfaat de opkomst versnellen. Verder denken we dat rassenkeuze een rol kan spelen, zoals een ras met een goed wortelgestel. Uienteelt zonder Vydate is niet onmogelijk, het wordt alleen complexer."
Prins ziet door het wegvallen van het middelenpakket ook uitdagingen voor onkruidbestrijding op zandgronden. De gereedschapskist met middelen zit aan zijn ondergrens, dat vraagt vakmanschap van de teler, zegt hij. "Dat betekent dat je op het goede moment moet spuiten om onkruid goed de baas te kunnen. Een bodemherbicide heeft bijvoorbeeld vocht nodig om te werken, contactmiddelen doen het beter onder droge omstandigheden. Houd daar rekening mee."
Uitdaging veredeling
In een gemiddeld seizoen kan een teler nog wel met het huidige beperkte middelenpakket uit de voeten, maar in een jaar met een hoge ziektedruk is de kist met middelen krap, aldus Prins. Beslissingsondersteunende systemen (BOS) en rassenkeuze worden daarom steeds belangrijker, zegt de specialist. "We hebben rassen nodig die bij een bepaalde grondslag passen. Op zandgrond speelt huidvastheid een grotere rol dan op klei. Neem de Hybelle. Die scoort minder op zandgrond dan rassen die beter geschikt zijn voor deze gronden zoals een Hyroad of Hyfive."
Mark van Boven zet al een aantal jaren Tagetes in tegen aaltjes. Hij ziet een wisselend effect van dat gewas op aaltjesbestrijding. "Op onze zandgronden blijf je schade aan uien zien." Onkruidbestrijding is veel werk, zegt hij. "Aardappelopslag kunnen we nog wel in de hand houden door de opslag aan te stippen, maar het wordt over het algemeen een uitdaging om de uien schoon te houden. Het zal er misschien op uitdraaien dat we met een schoffelmachine onkruid te lijf moeten gaan, maar dan krijgen we te maken met winderosie. Onderzoek naar en ervaring met chemische onkruidbestrijding al dan niet gecombineerd met mechanische onkruidbestrijding is noodzakelijk."
Bron: Uienmagazine De Groot en Slot
Voor meer informatie:
De Groene Vlieg
0187 – 65 18 62
info@degroenevlieg.nl
www.degroenevlieg.nl
Agrifirm
+31 88 488 10 00
info@agrifirm.com
www.agrifirm.com