Korstvorming wordt een steeds groter probleem in de uienteelt. De Groot en Slot ziet de laatste jaren dat er door hevige regenval, hagel of sneeuw regelmatig korstvorming optreedt na het zaaien van uien. Het voorkomen van korstvorming of het breken van de korst wordt op diverse manieren aangepakt. Telers en onderzoek vertellen over hun ervaringen in het Uienmagazine van De Groot en Slot.
Marcel Kooijman
Uienteler uit Sint-Annaland
Uienteler Marcel Kooijman uit Sint-Annaland teelde dit jaar 15 hectare gele uien. Kooijman had in 5 hectare uien druppelirrigatie liggen, waardoor hij geen last had van korstvorming. Hij paste een wiedeg toe op de andere 10 hectare voor het breken van de korst.
Op het moment dat de meeste uien tegen de korst aanstonden, zijn we met wiedeggen begonnen, vertelt Kooijman. "Een aantal uien stonden toen ook al boven. We hadden op dat moment geen beschikking over water. Daarom moesten we naar een andere oplossing zoeken. Later hebben we ook de regenhaspel kunnen inzetten."
Tijdens het rijden met de wiedeg kwam Kooijman erachter dat het te laat was. "De korst was te dik en we beschadigden de uien ook te veel. Je kon zien dat er uien werden uitgereden. We waren bang dat we te veel schade aan het gewas zouden toebrengen. Later in de teelt zagen we een verschil waar we met de wiedeg hadden gereden. We hadden het idee dat er net iets meer planten stonden dan waar we niet gereden hebben." Wat zou Kooijman een volgende keer anders doen om korstvorming te voorkomen of te breken? "Het idee is om eerder te beginnen, maar met korsten breken ben je eigenlijk altijd te laat." Hij kan niet zeggen of er opbrengstverschillen zijn. "We hebben geen opbrengstbepaling uitgevoerd."
Johan van der Wekken
Uienteler uit Burgh-Haamstede
Landbouwbedrijf Thes Agro uit Burgh-Haamstede gebruikt de zaaimachine in strijd tegen korstvorming. Door de zaaikouters heel ondiep te zetten, zodat deze net de grond raken, wordt met een lage snelheid van 2 tot 3 km per uur over het uienperceel gereden, om zo de korst te breken, vertelt Johan van der Wekken.
Thes Agro deed zo’n tien jaar geleden voor het eerst ervaring op met deze methode. "Korstvorming is hier een probleem", aldus Van der Wekken. "We beschikken echter niet over een korstenbreker en ook niet over een wiedeg. Daarom hebben we destijds geprobeerd om met de zaaimachine de korst te breken. Dat werkte toen verrassend goed. Vandaar dat we deze methode afgelopen seizoen weer hebben toegepast."
De uien verkeerden op dat moment in alle stadia van opkomst: de eerste uien stonden boven en een deel stond tegen de korst aan. Volgens Van der Wekken heeft de methode met de zaaimachine goed gewerkt. "Wij zouden het zo weer doen. Voor het mooie moet je een paar dagen eerder zijn als het land dat toelaat. De korst is dan minder hard, waardoor je meer uitjes kunt redden."
Thes Agro heeft een paar stukken niet tegen korstvorming behandeld, om verschil te kunnen zien en om te bekijken of het nut had. "We zagen een duidelijk verschil in de plekken die wel en niet waren gedaan. Op de stukken die wel waren behandeld, stonden meer uien op een meter en ze groeiden gemakkelijker weg. Wij denken dat er een opkomstverschil van ongeveer 25 procent meer uitjes op de gebroken plekken is."
Akkerbouwbedrijf Dokter-Van den Berg
Uienteler in Tzummarum
Dokter kon dit voorjaar niet beregenen, omdat het zoutgehalte in het slootwater te hoog was. Dan heb je de keuze: niets doen of de wiedeg pakken, zegt hij. De uienplantjes zaten op het moment van wiedeggen tegen de korst aan. De uienteler had het gewas op 2,5 cm zaaidiepte gezaaid. Dat is wel een voorwaarde, vindt adviseur Klaas de Boer. "Als de zaadjes te ondiep zijn gezaaid, trek je het plantje uit de grond."
De Friese akkerbouwer behandelde een deel van de uien tegen korstvorming en een deel niet. "Ik vroeg mij af of ik er wel goed aandeed, maar achteraf had ik gewoon moeten doorzetten. Je zag een duidelijk verschil in opkomst. In de niet-behandelde stukken kwam in een rij uien soms 20-30 cm niet op, omdat de plantjes niet door de korst heen konden komen of kapot zijn gegroeid." Op de stukken waar wel is gewiedegd, werd een fijnere sortering geoogst, maar met een goede opbrengst. Op de niet-behandelde stukken zag Dokter een grovere sortering uien.
Wat zou Dokter een volgende keer anders doen om korstvorming te voorkomen of te breken? "Ik zou misschien eerder kunnen beginnen", zegt hij. Hoe eerder, hoe beter, zegt ook Klaas de Boer. "Zodra er sprake is van korstvorming, kun je gaan wiedeggen. Je hoeft niet te wachten tot het uienplantje tegen de korst aan zit. Hoe dunner het korstje, hoe beter."
Er is een 'maar', besluit De Boer. "Wat opvalt, is dat door het wiedeggen de onkruiddruk wat hoger is. Je doet een kleine bewerking in het land, dat verstoort de bodemherbiciden. Sommige onkruiden krijgen daardoor kans op te komen. Dat verdient wel wat aandacht."
Jonas Bodyn
Onderzoeker openluchtgroenten bij PCG België
Het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt (PCG) in België doet geen actief onderzoek naar korstvorming. Wel loopt er een project waarbij het centrum het vochthoudend vermogen van de bodem wil verbeteren. Eén van de zaken die wordt getest is de toepassing van een mulchlaag compost na inzaai van de uien. Dit zou een positief effect kunnen hebben op het vermijden van korstvorming, zegt onderzoeker Jonas Bodyn van PCG.
De compost wordt na zaai verspreid over de uien. Het laagje heeft een dikte van 0,5 cm, dat staat gelijk aan 32,5 ton/ha compost, aldus Bodyn. "Eigenlijk is een halve cm te dun om een mulchlaag genoemd te worden, maar meer konden we niet toedienen in verband met de fosfaat die in de compost zit. We voeren opkomsttellingen uit en volgen het gewas gedurende het groeiseizoen. Achteraf wordt ook naar oogstresultaten en maatsortering gekeken."
Een nevenwerking van het toedienen van compost is dat het (mogelijk) ook stuifschade vermindert, aldus Bodyn. "Verse, niet afgerijpte compost heeft meer nevenwerkingen dan wanneer deze al volledig is afgerijpt. Het proces van omzetting is dan nog aan de gang. Dit is vooral het geval bij boerderijcompost. Bij groencompost is dit zelden het geval, omdat die meestal ver afgerijpt is. Wij passen groencompost toe, omdat die minder zout is dan boerderijcompost."
Na toediening van compost zag PCG dat er meer planten waren opgekomen, maar dit was niet significant meer dan met de behandeling zonder compost. Wel werd een duidelijk hogere uniformiteit waargenomen bij de beoordelingen van eind april en eind mei, aldus Bodyn. Ook had het gewas waaraan compost was toegevoegd in juni meer volume. PCG heeft in het verleden oppervlakkig compost toegepast in spinazie, met enorme zoutschade tot gevolg. De uien waren waarschijnlijk diep genoeg gezaaid, waardoor er nu geen schade was, aldus Bodyn. "Compost moet goed worden afgezeefd. Dan is die minder zout. Voordat je compost gaat toepassen, is het belangrijk om een laatste analyse op te vragen. Dit om goed te weten wat het zoutgehalte van het product is."
Bron: Uienmagazine De Groot en Slot