De wereldmarkt uien bevindt zich momenteel in een tumultueuze situatie op veel markten, grotendeels als gevolg van het onvoorspelbare weer in de teeltlanden. In Nederland blijft er, ondanks de hoge prijzen, bezorgdheid bestaan over de kwaliteit van de Nederlandse zaaiuien en over onbetaalde facturen van het vorige seizoen. Duitsland verwacht een beneden gemiddelde uienoogst, voornamelijk door de vertraagde vroege zomeroogsten en het vooruitzicht van meer te grote uien. Oostenrijk kampt met een lagere oogst en grotere prijsverschillen, waardoor exportmarkten minder toegankelijk worden. Frankrijk, dat een veelbelovend uienseizoen beleeft, wordt geconfronteerd met mogelijke verschuivingen in de vraag omdat andere landen, zoals India en Spanje, oogstproblemen ondervinden. Italië, getroffen door slecht weer, ziet de teelt van uien aanzienlijk dalen, maar profiteert van hogere prijzen.
In Spanje overtreft de vraag naar uien het aanbod, gedreven door lage voorraden en exportmogelijkheden. Egypte stelt een tijdelijk verbod in op de export van uien om de sterk stijgende lokale prijzen te stabiliseren, terwijl Zuid-Afrika te maken heeft met schommelende uienprijzen onder invloed van problemen met het overaanbod in het verleden. China rapporteert stabiele uienprijzen na eerdere pieken in de vraag, en Noord-Amerika begint zijn uienoogst in het najaar met over het algemeen goede kwaliteitsverwachtingen en een stabiele consumentenvraag. Te midden van deze uiteenlopende scenario's blijft de wereldwijde uienmarkt in beweging.
Nederland: Hoge prijs, maar kwaliteitszorgen Nederlandse zaaiuien
De uienopbrengsten in Nederland verschillen fors. De prijs ligt op een hoog niveau met een baalprijs tegen de 50 cent, maar volgens verpakkers zijn nog niet alle facturen van vorig seizoen betaald, wat de handel voorzichtig maakt. Ook is er als gevolg van de hoge prijzen concurrentie van andere uienproducerende landen zoals China op bestemmingen in het Verre Oosten. Voordeel is wel dat de kosten voor zeevracht naar Azië fors zijn gedaald. Van rode uien is het aanbod helemaal beperkt en zijn de prijzen extreem hoog. Verpakkers waarschuwen voor de matige kwaliteit van de zaaiuien, maar zien wel perspectief voor de tweede helft van het seizoen als de slechte uien van de markt zijn. “Het zou best eens kunnen zijn dat na Nieuwjaar de hoofdprijs wordt betaald voor uien van goede kwaliteit. Dat lijkt me op dit moment een heel waarschijnlijk scenario, maar garanties kan ik ook niet geven."
Duitsland: Lage uienoogst verwacht
Uientelers in Oost-Duitsland verwachten dit jaar een minder dan gemiddelde oogst. De oogst is nog niet klaar, maar de eerste resultaten worden al zichtbaar, zegt een woordvoerder van het Mitteldeutsche Zwiebelkontor, de grootste telersvereniging in Midden- en Oost-Duitsland. Het is echter nog een paar weken te vroeg voor een eindbalans.
Door veel regen kwam de oogst van de vroege zomeruien in de westelijke teeltgebieden laat op gang, maar de latere voorraad werd op tijd geoogst. Over het algemeen zullen de bruto opbrengsten normaal zijn, maar handelaren verwachten een groter aandeel uien van meer dan 70 mm. Op de lange termijn is er een lichte uitbreiding van het areaal gele zomeruien.
Oostenrijk: Lagere oogst verwacht
Zelfs als regenval de uienoogst voor korte tijd onderbreekt, zal het mogelijk zijn om de oogstwerkzaamheden in Oostenrijk de komende dagen af te ronden. Het totale resultaat zal naar verwachting onder het niveau van vorig jaar liggen. De binnenlandse verkoop is rustig, terwijl de export op kleine schaal plaatsvindt, omdat het prijsniveau van de goederen vaak te hoog is voor exportmarkten. Er is een steeds groter verschil waarneembaar in de prijzen van telers. Aan het begin van de week werd, afhankelijk van de kwaliteit, meestal tussen 45 en 50 euro/100 kg betaald voor middelgrote uien die schoongemaakt en gesorteerd in kratten werden geleverd. Kleine uien en zwakkere partijen komen niet in de buurt van dit prijsniveau, terwijl de prijzen voor de zeldzame grote uien aanzienlijk hoger liggen.
Frankrijk: Seizoen begint met hoge prijzen
Hoewel het seizoen voor gele uien van 2023 er beter uitziet dan dat van vorig jaar, "dat catastrofaal was in termen van volumes en prijzen, heeft dit seizoen een gecompliceerde start", aldus een handelaar. "De Franse teelt heeft dit jaar een goede opbrengst. De meeste maten zijn middelgroot, met weinig grote maten. Op de markt zijn de prijzen momenteel echter erg hoog." Telers zijn blij met de hoge prijzen, maar gezien de situatie in andere landen zou de trend wel eens sneller kunnen omslaan dan verwacht. Sommige van hen ondervinden ernstige problemen met hun oogsten. Dit is bijvoorbeeld het geval in India, waar de opbrengsten dit jaar zijn gedaald. De regering heeft daarom een belasting van 40% ingevoerd op alle producten die haar grenzen passeren. Afrikaanse en Aziatische markten, die hun producten meestal uit India betrekken, zouden zich dan tot Frankrijk kunnen wenden. De situatie is vergelijkbaar in Spanje, waar de droogte een rampzalige start van het seizoen heeft veroorzaakt. De uien zijn erg beschadigd en grotendeels bestemd voor de industrie. In Nederland is de situatie hetzelfde, maar dit keer door het slechte weer. Telers waren gedwongen later te zaaien dan gebruikelijk en het koude weer dat volgde in mei veroorzaakte een vertraging in de vegetatieve groei. Gezien de situatie zouden landen met teeltproblemen zich tot Frankrijk kunnen wenden.
Italië: Slecht weer veroorzaakt tot 50 procent daling in uienoogst
De ramingen voor de uienoogst zijn gedaald met 50% voor gele uien en 40% voor witte en rode uien. Dit cijfer is afkomstig van een grote handelaar in Noord-Italië die ook uit het buitenland importeert. Het weer in 2023 is de belangrijkste oorzaak van deze daling van de teelt. Tegelijkertijd zijn de prijzen erg hoog, met een gemiddelde van €0,95-1,00/kg voor verpakte uien die de verwerkingsbedrijven verlaten.
Gelukkig komen draadwormen minder voor dan in 2022, dus de gemiddelde kwaliteit is hoger. De handelaar zegt dat gele uien ook in het buitenland het meest schaars zijn. Bovendien stijgen de prijzen voor Italiaanse importeurs: vanuit Oostenrijk kost 1 kg losse gele uien bijvoorbeeld €0,70, exclusief transport en verwerking.
Verse uien, in al hun rassen, worden minstens één keer per jaar gekocht door bijna 20 miljoen Italiaanse huishoudens. Het biologische segment is niet bijzonder succesvol; het is mogelijk dat consumenten de toegevoegde waarde niet zien, aangezien de gemiddelde prijs ongeveer 60% hoger ligt.
Spanje: De vraag naar uien is sinds juli groter dan het aanbod
"De prijzen zijn tot nu toe stabiel gebleven, waarbij de teler tussen 0,40 en 0,50 €/kg voor uien krijgt betaald, afhankelijk van de grootte. De voorraden zijn laag gebleven, vooral sinds april, toen de voorraad in de koelhuizen opraakte en er heel weinig uien werden geplant in gematigde gebieden zoals Andalusië. Vanaf dat moment waren de voorraden erg klein en werd vrijwel alles wat in de verschillende gebieden werd geoogst snel verkocht, ondanks de hoge prijzen. In juli was er een kleine onderbreking die samenviel met de oogst van de middelgrote uien in Ciudad Real, maar eind juli was er een gat in het aanbod door het tekort aan uien als gevolg van een sterke meeldauwuitbraak", legt een marktdeelnemer uit de sector uit.
"De prijzen schoten omhoog en sindsdien is de vraag groter dan het aanbod. Het moet ook gezegd worden dat, vanwege de vertraging in de Europese oogst, er veel uien zijn geëxporteerd, bijvoorbeeld naar het Verenigd Koninkrijk, gedurende de zomer," wat er ook aan heeft bijgedragen dat de voorraad niet is opgelopen.
Met betrekking tot de opslag is de onzekerheid op dit moment vrij groot. "Hoe de laatste regens in september de kwaliteit en de opslagcapaciteit zullen beïnvloeden, is nog onbekend. Er moet rekening mee worden gehouden dat in de regio Madrid, in het noorden van Ciudad Real, in Toledo en hoewel in mindere mate ook in Cuenca, de stormen een groot gebied hebben verwoest en dat deze uien niet geschikt zullen zijn voor opslag."
Egypte: Regering kondigt 3 maanden verbod op uienexport aan
Op woensdag 20 september kondigde de Egyptische regering een exportverbod van 3 maanden voor uien aan, met als reden de torenhoge prijzen op de lokale markt. Volgens het overheidsmedium Al Ahram is de prijs van uien op sommige lokale markten in Egypte gestegen tot 35 EGP per kilo, tegenover 27 EGP vorige maand en 12 EGP een jaar geleden.
Volgens een Egyptische exporteur is de prijsstijging op de binnenlandse markt te wijten aan verschillende factoren, waaronder het verminderde areaal in Egypte dit seizoen, het wereldwijde tekort aan uien en de devaluatie van het Egyptische pond. De exporteur zegt: "De uienprijzen waren al aan het begin van het seizoen hoog door het kleinere areaal in Egypte, gevolgd door een stijging van de wereldwijde vraag, omdat de uienmarkt werd gevormd door hogere prijzen en een lagere teelt wereldwijd. De groothandelsprijzen begonnen rond de $400 Ex Works per ton aan het begin van het seizoen en stegen vervolgens tot ongeveer $600 per ton deze maand."
De exporteur voegt eraan toe: "Op de korte termijn zal het besluit de uienprijzen op de binnenlandse markt stabiliseren. Dit zal helpen om de prijzen volgend seizoen te verbeteren, omdat stabiele prijzen nu betekenen dat het volgende seizoen zal beginnen met concurrerende prijzen. Bovendien zal het uienareaal in Egypte volgend seizoen groter zijn, gezien de grote vraag op wereldniveau en de onregelmatigheid die de Europese en wereldwijde teelt van uien steeds meer kenmerkt."
Een andere Egyptische uienexporteur zei dat lente-uien, waarvan het seizoen in Egypte net is begonnen, niet door het exportverbod worden getroffen.
Zuid-Afrika: Prijzen voor uien het hoogst ooit in mei
Op dit moment worden uien gerooid in de regio Brits (Noordwestelijke Provincie) en in Limpopo; de Noordkaap volgt vanaf half oktober. De Westkaap, het enige gebied dat exporteert, komt meestal in januari op gang.
De prijzen waren dit jaar echt hoog, vaak R80 (4,20 euro) en hoger voor een zak van 10 kg; de telers in Limpopo hadden vorig jaar hun vingers verbrand aan het overaanbod en de lage prijzen en ze plantten dit jaar behoudend - als ze maar in een kristallen bol hadden kunnen kijken: in mei waren de prijzen de hoogste ooit, tot R160 (8,5 euro) per zak van 10 kg.
De uienprijzen daalden snel, maar zelfs de prijzen van juli en augustus waren veel hoger dan 2022.
"Er waren telers die zeiden dat ze nog nooit R90 (4,70 euro) voor een zak van 10 kg hadden gekregen, dus sommigen teelden hun uien wat groener, wat houdbaarheidscomplicaties met zich meebracht," zegt een bron uit de sector. Het stapelde zich een beetje op op de markt en verlaagde de prijzen.
De prijs per kilo is nu R6,88 (0,36 euro) voor uien van 10 kg (R9,24/kg voor uien in zakken van 3 kg), nog steeds aanzienlijk hoger dan de gebruikelijke prijzen in deze tijd van het jaar.
Stroomuitval heeft invloed op het aantal hectares dat kan worden geïrrigeerd en de pompen die kunnen werken. Arbeiders moeten op alle uren van de nacht opstaan om de irrigatie op gang te krijgen als er elektriciteit is.
China: Prijzen zijn gedaald, markt gestabiliseerd
De prijzen voor binnenlandse uien in China waren relatief hoog, terwijl de export tijdens de lente en vroege zomermaanden van dit jaar een hoge vlucht nam. "Sinds het einde van de zomer zijn de prijzen echter gedaald en momenteel stabiel", aldus een uienteler en exporteur uit Shandong. "Eerder in het seizoen was er een gekte in de vraag naar Chinese uien. De laatste tijd vraag ik lagere prijzen omdat de markt zich lijkt te stabiliseren. We hebben ook gehoord dat de prijzen voor Nederlandse uien zijn gedaald." De kwaliteit van de uien is goed en de hele oogst is afgerond. De weersomstandigheden hebben de oogst niet merkbaar beïnvloed. Arbeid is en blijft een groot probleem: "Het is moeilijk om arbeiders te vinden voor de teeltbedrijven en de arbeidsprijzen zijn erg hoog. Dit kan gevolgen hebben voor de export en levering van uien vanuit China. Zelfs met dubbele lonen hebben we moeite om landarbeiders te vinden." Over het algemeen is men echter tevreden over het zomerseizoen van 2023.
Noord-Amerika: Sommige regio's zien een latere start van de herfstuienoogst
Het aanbod van nieuwe uien is stabiel en neemt toe naarmate de herfstoogst op gang komt. In regio's zoals Wisconsin is de aanvoer momenteel lager dan vorig jaar rond deze tijd door een gebrek aan regen in de vroege zomermaanden, zegt een verlader. Dat heeft er op zijn beurt voor gezorgd dat de oogst nu halverwege de maand begint in plaats van in de eerste week van september, wanneer de teelt in de regio normaal gesproken van start gaat.
Wisconsin voegt iets toe aan een goede oogst uit regio's zoals het noordwesten, waar ook grote oogsten zijn en een goed volume in alle maten. "Ik denk dat de algehele nationale oogst er kwalitatief goed uitziet. Alles past zich beter aan dan verwacht," zegt de verlader.
De vraag blijft stabiel. "Consumenten consumeren het hele jaar door uien", zegt de verlader. Tegelijkertijd zal de vraag van klanten naar lokaal geteelde uien, in combinatie met de feestdagen die voor de deur staan, ook bijdragen aan die vraag.
Dit alles zorgt ervoor dat de prijzen redelijk blijven, hoewel ze op dit moment iets hoger zijn dan vorig jaar rond deze tijd. Dat zal naar verwachting over een maand of zo dalen.
Volgende week: Overzicht wereldmarkt appelen