Het is huilen of goud verdienen in uien, en dat is in Indonesië net zo als in Nederland, weet Jurgen Nagel inmiddels. Hoewel de prijzen voor uien daar stukken hoger liggen, ze kunnen oplopen tot 2 euro per kilo, is het of huilen of huilen van het lachen. Jurgen: “Het zit er nooit tussenin.” Hij vertrok 15 jaar geleden als maatschappelijk werker uit Nederland, tegenwoordig is hij teler van sjalotten, een ras dat in Indonesië heel veel geteeld worden, en is tevens consultant met als uitvalsbasis Bali. Het vakblad Primeur sprak met hem.
Jurgen vertrok in 2008 uit Nederland met grote idealen om de wereld te verbeteren. Hij ging als vrijwilliger aan de slag voor het SDSP, een organisatie die ontwikkelingswerk doet in Papoea-Nieuw-Guinea. Tot en met 2011 begeleidde hij in de binnenlanden van West-Papoea een moeder- en kindzorgproject. Het project zorgde voor positieve verandering, de kindersterfte daalde, maar er heerste een stammenoorlog, die veel van wat bereikt was ook weer teniet deed. Jurgen: “Dat heeft me aan het denken gezet. Uiteindelijk ben ik in de landbouw gerold. Ik kwam erachter dat dat een heel goed middel is om de zwakste mensen te helpen.”
Sambaleconomie
Sjalotten zijn één van de belangrijkste gewassen in Indonesië, zo belangrijk dat ze mede met chilipepers het inflatiecijfer bepalen. Jurgen: “Uien en pepers gaan in de sambal en daar zijn Indonesiërs gek op. Voor uien ligt de gemiddelde uienprijs op 1,5 tot 2 euro per kilo. Een stuk hoger dus dan in Nederland.” Met teeltoptimalisatie is daar het verschil te maken. “Door de hoge vochtigheidsgraad en warmte zijn uien in de tropen heel lastig te telen, met een hectare ben je een hele dag bezig. Bijna alles gebeurt er nog handmatig. Ik heb destijds contact gezocht met De Groot en Slot om te kijken wat hun zaden konden betekenen,” vertelt Jurgen. “Die vonden Indonesië een interessant land. Samen hebben we demoplots opgezet en hebben we kunnen aantonen dat de zaden voor een hogere en kwalitatief betere opbrengst zorgen. Dat maakt de uien aantrekkelijk voor export naar China of Thailand, waardoor het een lucratieve business kan zijn.”
Inmiddels teelt Jurgen sjalotten en probeert verdere verbeteringen door te voeren in de teeltwijze. “Alles gaat hier nog handmatig. Langzaam proberen we zaken te mechaniseren, dat gaat met kleine stapjes vooruit,” vertelt hij over de stand van zaken. Vanuit daar probeert hij een coöperatie van telers op te zetten en gezamenlijk de markt op te gaan.
Haarvaten
Indonesië is een wereld op zich en heeft een groeiende economie. Vergeleken met 15 jaar geleden ziet Jurgen grote verbeteringen in gezondheidszorg en infrastructuur. Het is een enorm groot land, bestaande uit 15.000 eilanden, van het ene eind naar het andere vliegen duurt 4,5 tot 5 uur. Overal is de bevolking even gastvrij en vriendelijk, is Jurgens ervaring. “Het is een hele lieve bevolking, maar zakelijk moet je stevig in je schoenen staan en leren de juiste commerciële beslissingen te nemen.”
Jurgen heeft inmiddels zoveel meegemaakt, gereisd en gezien dat hij als ‘oliemannetje’ fungeert voor bedrijven. “Na 15 jaar hier geleefd te hebben, ken ik de haarvaten van Indonesië. Van kleine dorpjes in rurale gebieden tot de grote kantoren in Jakarta. Ik weet hoe men denkt, kan de vertaalslag maken en bruggen bouwen. Indonesië is heel vloeibaar, je moet heel subtiel zijn. Als Nederlander met 7-mijls laarzen aan passeer je mensen en krijg je het voor je kiezen. Het is een heel ingewikkeld proces om onder de knie te krijgen. Het is ook een kwestie van ‘een stok en koekjes’, zorgen dat ze weten dat je machtige vrienden hebt en zorgen dat je bij de meeste mensen in debet bent en niet in credit.”
Jurgens achtergrond als maatschappelijk werker heeft hem geholpen die fijngevoeligheid voor het web van relaties te ontwikkelen. Zakelijk gezien heeft hij veel moeten leren. “Ik ben altijd veel te sociaal geweest. Voor een habbekrats mensen helpen kan niet als je ook een eigen gezin moet onderhouden. Wel wil ik zo duurzaam mogelijk ondernemen en de telers een faire prijs kunnen betalen. Ook zakelijk kun je impact maken. Dat bedrijven als De Groot en Slot en Bejo hier actief zijn, is gunstig. Een goede oogst biedt mensen de kans een goed bedrijf en een goed inkomen op te bouwen,” besluit Jurgen.