Uientaart, Chnoblibrot en Glühwein zullen ook dit jaar weer duizenden bezoekers naar de Zibelemärit in de oude binnenstad van Bern lokken. Maar vooral de ui staat onder druk - niet alleen op de Zibelemärit, maar ook op de velden.
Onvoorspelbaar weer en toenemende problemen bij de teelt
De Zwitserse uienteelt staat dit jaar voor grote uitdagingen, zo legt Markus Waber, plaatsvervangend directeur van de Vereniging van Zwitserse Groentetelers, uit. De oogst van 2023 was allesbehalve ideaal: "De zomerhitte, gevolgd door zware regenval en vervolgens ongewone herfsthitte, was niet ideaal voor de groei van de uien", legt hij uit. Vergeleken met een normaal jaar lag het oogstvolume ruim 30% lager en maar net boven het niveau van 2021, toen hagel de oogst van veel uientelers verwoestte.
De uienteelt in Zwitserland is in ieder opzicht moeilijker geworden, legt Markus Waber uit. Telers hebben te maken met een aantal uitdagingen: "De combinatie van soms lange periodes van hitte, koud of nat weer en het gebrek aan gewasbeschermingsmiddelen bemoeilijken de teelt", zegt Markus Waber. Deze factoren hebben niet alleen invloed op de oogst, maar ook op de opslag en de prijzen van uien op de markt.
De gele ui
Volgens de statistieken is de gele ui de zesde meest populaire groente in Zwitserland. Iets minder dan 32.000 ton van deze bewaargroente werd vorig jaar geoogst - samen met andere veel voorkomende uienrassen zoals slagersuien en bosuien, bereiken Zwitserse uien zelfs een oogstvolume van ongeveer 50.000 ton.
Ondanks de uitdagingen is het areaal uien de afgelopen jaren toegenomen en dit jaar beslaan de gele uien, inclusief de slagersuien, een oppervlakte van 997 hectare. Samen met andere uienrassen zoals de bosui en de sjalot worden in Zwitserland uien geteeld op 1391 hectare.
Steeds minder uien op de Zibelemärit
In totaal zijn er ongeveer 470 kramen op de Zibelemärit, waarvan ongeveer 97 uien- of groentenkramen. Dit aantal is een daling ten opzichte van voorgaande jaren, zegt Norbert Esseiva, hoofd van Orts- und Gewerbepolizei van de stad Bern: "In 2016 boden ongeveer 178 van de kramen nog uien aan - in 2019 waren dat er 145 en in 2022 nog ongeveer 111 uienkramen." Ondanks de daling van het aantal uien- en groentenkramen is de Zibelemärit een blijvertje, voegt hij eraan toe. "Overgebleven uienverkopers blijven herkenbaar en vooral in de ochtenduren lopen bezoekers vooral door de steegjes vanwege deze kraampjes", zegt Norbert Esseiva. De Zibelemärit weerspiegelt echter ook het huidige beeld van de samenleving, die naast uien ook andere interesses en kraampjes verwelkomt. Het belang van uien blijft echter centraal staan in het evenement: "Zonder uien is er geen uienmarkt", benadrukt Norbert Esseiva.
Levende traditie
De Zibelemärit vindt zijn oorsprong in de 19e eeuw, toen plattelandsvrouwen uit de regio Seeland met uien verschenen op de Sint-Maartensmarkt in Bern. Sinds 2011 staat de Märit op de lijst van levende tradities in Zwitserland - samen met evenementen zoals het carnaval van Bazel of de Sechseläuten van Zürich.
De "Zibeletrütsche", de prachtig gevlochten uienvlechten, zijn nog steeds alomtegenwoordig bij de Zibelemärit. Vroeg of laat zou deze prachtige traditie echter wel eens kunnen uitsterven, omdat de uienvlechters de volgende generatie missen. Het vlechten is ook maar een klein onderdeel van de "Büetz": het kweken, drogen en klaarmaken van de gedroogde bloemen en het klaarmaken van de bollen is soms net zo tijdrovend als het vlechten van de "Zibeletrütsche". Elke ui wordt afzonderlijk met de hand gepeld, zodat hij mooi glanst op de vlecht. Uienvlechten hebben vandaag de dag ook een andere waarde dan vroeger: tegenwoordig gaat het er minder om uien op voorraad te houden - uienvlechten zijn meer een cadeau en decoratief item geworden.
Bron: www.lid.ch