Tholen - De markt van industrie-uien zit in de lift. Niet alleen wordt gebruiksgemak steeds belangrijker in het schap, restaurants en bij de speciaalzaken, maar door de weersextremen mislukken er steeds meer oogsten, wat het alsmaar moeilijker zal maken om Klasse 1 uien te telen. Koren op de molen voor Mateusz Mackowski van Global Onions. Het bedrijf uit het Zeeuwse Yerseke richt zich op de handel van uien die niet direct geschikt zijn voor consumptie. "De uien met een mankementje of afwijkende grootte wil men toch kwijt, waardoor ik in de laatste 16 jaar een bijzondere groei heb meegemaakt", vertelt Mateusz in de novembereditie van Primeur.
De ondernemer, met Poolse roots, is eigenlijk per toeval in de sector beland. Mateusz verhuisde zo'n 20 jaar geleden namelijk van Polen naar Yerseke. "Hier begon ik te werken in de metaalindustrie, maar wat ik me destijds niet gelijk realiseerde was dat ik het epicentrum van de uienhandel terecht was gekomen", vervolgt hij. "Opeens leefde ik tussen de 30 grootste uiensorteerders van Europa en toen mijn neef me in 2007 vanuit Polen benaderde om wat retourvrachten van Kruiningen naar Polen te regelen, besloot ik hem en het transportbedrijf waar hij mee werkte te helpen. Al snel bleek het een gat in de markt en besloot ik me volledig te specialiseren in de handel van industrie-uien. Eerst door commissionairs, handelaren en sorteerders te benaderen, waarna ik vervolgens de industrie-uien af ben gaan nemen van een aantal vaste klanten.
Global Onions was geboren. "Zeker toen in 2010 de crisis kwam en de smelterij waar ik werkte failliet ging. Ik moest destijds een beslissing gaan nemen. Blijft het iets wat ik ernaast doe of ga ik me volledig storten op een eigen onderneming. Toen heb ik besloten al mijn spaargeld erin te stoppen en het groots aan te pakken." En met succes, zo valt inmiddels toch wel te zeggen. Hij voorziet, samen met zijn vrouw, 550 afnemers door heel Europa van industrie-uien, variërend van schillerijen, bakkers, diepvriesindustrie, saladefabrikanten, rauwkostproducenten en supermarkten.
"Ik denk dat deze snelle groei met name te maken had met het feit dat wij onze evolutie op een andere manier aan wilde pakken dan de meesten destijds deden. We besloten onze eigen markt te creëren. Ik heb in de beginjaren langere tijd door Polen gereisd om langs allerlei kleine schillers te gaan. Hen heb ik vervolgens overtuigd te investeren of zelf geholpen met investering in capaciteitsvergroting etc. Op deze manier konden zij groeien, waardoor zij ook meer uien konden verwerken. Ik kon meer en meer uien inkopen bij telers en handelaren uit met name Nederland, maar ook België, Frankrijk en Duitsland, en zij konden steeds meer inkopen. Zo konden we evenredig aan elkaar blijven groeien. Het kwam zelfs tot een punt dat we in 2013 hoorden dat we op moesten passen, omdat er een monopolie aan het ontstaan was in de industriehandel."
Aanbod alsmaar groter
De handelaar werkt aan de onderkant van de markt, zoals hij het zelf zegt. "Wij ruimen alles op wat niet geschikt is voor consumptie en brengen dit vervolgens naar de industrie. Dit kan variëren van te grof tot te fijn, van met mankementen tot met kwaliteitsproblemen. Zo hebben we een breed scala aan klanten. Het maakt het ook lastig, omdat elke verschillende klant zijn eigen machine heeft die weer andere soorten uien aan kan, maar ook iedere klant heeft andere behoeftes. De 1 moet ze fijn hebben voor salades of rauwkost. De ander wil ze juist weer grof voor de diepvries, zodat er weer meer blokjes uit een ui gehaald kunnen worden. De volgende moet een bepaald type maat hebben wat ideaal geschikt is voor gepaneerde uienringen die veel gebruikt worden in fastfoodrestaurants. Het vraagt veel expertise en extreem veel tijd, maar ik hou er van. Ik ga er mee naar bed en sta er mee op. Dan komt de expertise met de jaren ook. Maar goed ook, want het aanbod uien voor de industriemarkt wordt alsmaar groter."
Ook dit jaar was er in de plantuien namelijk een dramatische oogst, wat voor Mateusz een massale drukte betekende. "De markt is daardoor wel echt even overstroomd geweest, waardoor er ook veel verschil was in prijs tussen de consumptie-uien en industrie-uien", gaat Mateusz verder. "Uiteraard heeft de prijsvorming tussen de twee altijd een link met elkaar. Als er zeer veel industrie-uien zijn en weinig consumptie-uien ligt het ene niveau zeer laag en het ander hoog. Het is alleen niet zo dat als een consumptie-ui 10 procent duurder wordt, dat een industrie-ui daar automatisch in mee gaat. Het blijft zijn eigen markt, maar de link ligt hem voornamelijk in de kwaliteit van de oogst en daarmee dus het aanbod. Vorig jaar was het bijvoorbeeld het geval dat over het hele spectrum de kwaliteit zo goed was dat wij voor de industrie ook goede kwaliteit uien moesten kopen om maar aan volume te komen. Dan ligt de prijs van de twee bijvoorbeeld weer op eenzelfde niveau. Het was wel een unicum, maar laat zien hoe ze verbonden zijn."
Eigen schillerij
Toch is veel aanbod, zoals bij vele groentensoorten, natuurlijk ook in de industrie-uien niet wenselijk. "Met de klimatologische problemen vrees ik dat we steeds meer mislukte oogsten zullen krijgen, waardoor er meer uien geschikt zijn voor de industrie. Tegenwoordig is het in Zuid-Nederland al heel moeilijk om Klasse 1 uien te telen en in Zuid-Europa wordt het praktisch onmogelijk. Je ziet dan ook dat de productie in landen als Duitsland en Denemarken alsmaar groter wordt."
Overaanbod zorgt ervoor dat je soms moet wachten op drukte, zoals rond Kerst en Pasen om je uien aan te bieden, zo stelt Mateusz. Het is ook de reden dat hij sinds een aantal jaar zelf een schillerij is begonnen in Polen. "Ook dit was echter weer puur toeval. Soms kan ik hier in West-Europa een koopje vinden. Een partij die een sorteerder of handelaar weg wil voor weinig, maar wel direct. Als mijn klanten dan geen behoefte aan product hebben of er niet op zitten te wachten omdat andere origines goedkoper zijn, heb ik een plek nodig waar ik de partij op kan slaan. Toen zijn we een pand gaan zoeken waar we deze partijen op konden slaan voor we ze de markt op konden brengen. Ik ken de fluctuatie van het seizoen inmiddels goed en weet wanneer die vraag weer opkomt."
"Ik heb die kennis gebruikt om de gaten in de kalender op te vullen met eigen opslag in Polen. Alleen na 4 weken wachten was het magazijn vol en was nog steeds geen vraag naar de uien. Toen moesten we dus wat verzinnen. Ik ben met mijn zwager gaan zitten en samen besloten we dat we zelf moesten gaan schillen. Hij heeft dat destijds in opgepakt. We hebben machines geplaatst en zijn van start gegaan met schillen. Het stond eigenlijk nooit op de planning, omdat we niet in het vaarwater van onze klanten wilde zitten. Alleen besloten we een niche van de markt op te zoeken. Wij schillen als eerste bedrijf in Polen puur biologisch voor met name de exportmarkt terug naar Nederland of Engeland. Dat is onze specialisatie en zo pak je niet een deel van de markt van je klanten af."
Gebruiksgemak
En zo wil de ondernemer gestaag zijn groei met Global Onions door blijven zetten. "Het aanbod industrie-uien wordt dus alleen maar groter, maar het gebruiksgemak segment groeit ook ieder jaar. Sinds 1999 zien we een constante groei van het convenience product. Mensen willen lekker makkelijk een uitje in de salade of pokebowl. Of in restaurants willen ze voorgeschilde uien, omdat er geen personeel meer te vinden is. Het betekent voor ons dat het alleen maar drukker wordt. Daar zullen we op in moeten spelen. Op het moment reis ik al stad en land af. We werken veel met commissionairs, die de lokale industriemarkt kennen, maar ik wil zelf ook graag in contact blijven met de telers. Dat vraagt veel van je, want ik werk alleen samen met mijn vrouw, dus uiteindelijk zou ik wel graag mensen op locatie willen die dat werk voor me uit handen kunnen nemen. Voor nu pakken we het extra werk graag op en blijven we dat in de komende jaren ook zeker doen", besluit Mateusz.
Dit artikel is verschenen in de novembereditie van het vakblad Primeur. Abonneren op Primeur kan hier.
Voor meer informatie:
Mateusz Mackowski
Global Onions
[email protected]
www.globalonions.com