Tholen - Niet bij Van der Valk in Dordrecht, maar bij restaurant Landlust in Nieuwdorp kwam donderdag uienhandelend Nederland bijeen op de ledenvergadering van het Comité UI van GroentenFruit Huis. De middag voorzag in een behoefte, want ruim 80 aanwezigen gaven acte de présence. De locatie was niet voor niets gewijzigd, want vooraf kreeg de groep al de gelegenheid om een kijkje te nemen in de nabijgelegen sorteerfabriek van MSP Onions, waar de overkoepelende softwarelaag Eqontrol de verschillende machines in het proces van de fabriek aanstuurt en het voorraadbeheer voor zijn rekening neemt. Veel concullega's keken dan ook hun ogen uit.
In zijn openingstoespraak nam voorzitter Gijsbrecht Gunter de stand van het exportseizoen door, maar niet voordat hij stilstond bij het recente overlijden van Maas van den Heuvel. "Ik heb in de achterliggende jaren veel met Maas samengewerkt. Maas heeft zich met hart en ziel ingezet voor de uiensector, op de hem zo kenmerkende manier. Wat mij van Maas bij blijft is een tevreden man die altijd zocht naar verbinding. Ik zie hem zo zitten, op z’n kruk bij de ingang van de Landelijke Uiendag in de Meerpaal in Dronten. Een vriendelijk woord voor iedereen, als een soort pater familias in de uiensector. Met respect en bewondering denken we aan hem, die ons voorging. Memento Mori!"
Zaaiuienteelt Zeeland gehalveerd in zes jaar tijd
Vervolgens blikte Gijsbrecht terug op het late zaaiseizoen met achtereenvolgens de droogte en schrale wind in het voorjaar, gevolgd door een droge zomer met daarna veel regen wat resulteerde in een matige kwaliteit, grote verschillen in saldo, maar hoge prijzen. Ook de verschuiving van de teeltgebieden kon hierbij niet onvermeld blijven. Let wel, het areaal van 6.000 hectare zaaiuien dat Zeeland in 2017 nog telde is inmiddels gehalveerd, terwijl het areaal in Drenthe in dezelfde periode groeide van 700 naar 2.600 hectare. In totaal groeit het areaal zaaiuien trendsgewijs door en zou volgend seizoen de kaap van 30.000 hectare weleens kunnen behalen. Hoewel het rode areaal lijkt te krimpen, is hierbij het vermoeden dat een deel van de telers met gedeelde percelen van gele en rode uien, alleen de gele uien hebben opgegeven in de mei-telling.
Hilariteit bij Rien Murre, Wim Mol en Jordi van den Bosch
Vervolgens richtte Gijsbrecht zich op de uitdagingen met de beschikbaarheid van zoet water. Binnen het onderzoeksproject Uireka wordt er naast irrigatietechnieken ook naar de combinatie met fertigatie gekeken. Ook fusarium en insectendruk staan binnen Uireka hoog op de agenda. "Met het afnemende middelenpakket en de toenemende ziektedruk is het steeds moeilijker om een kwalitatief hoogstaand product te telen. Het wegvallen van middelen zoals bijvoorbeeld Mancozeb en Mudial leidt soms ook tot problemen in de export, omdat deze middelen soms onderdeel waren van de garanties voor afnemers", aldus Gijsbrecht. Dankzij steun van de provincies Zeeland en Flevoland is de financiering voor de komende jaren gewaarborgd. Bovendien lopen er gesprekken met de BO-Akkerbouw om via een telersheffing ook van de boeren zelf een bijdrage te vragen. De rest van de keten investeert tenslotte ook fors.
Rinus Wisse, Dignus Boone, Lindert Moerdijk en Jan Franje
Opbrengst per hectare neemt structureel af
In Nederland raamde het CBS de oogst op 41,2 ton per hectare bruto. Alleen 2018 scoorde lager. "Totaal betekent dat bij een areaal van 29.322 ha zo’n 1,2 miljoen ton bruto. De plantuienoogst werd door het CBS ingeschat op 276.000 ton op 5.500 hectare. Over het algemeen genomen kunnen we stellen dat de opbrengst per hectare de laatste 10 jaar structureel afneemt. De opbrengsten die van het land gehaald worden staan eigenlijk in geen verhouding tot de potentie van 140 ton per hectare als elk zaadje uitgroeit tot een uitje in de maat 60-80", aldus Gijsbrecht.
Wat hebben we nog te exporteren? Een vraag die menig uienexporteur bezighoudt. Gijsbrecht waagde op persoonlijke titel een poging met zijn eigen rekenalyse op basis van de exportdata. "Binnen Europa wordt de oogst geschat op 6.5 miljoen ton bruto. Dat is iets meer dan vorig seizoen, maar nog altijd minder dan normaal. We zien dat terug in de brede vraag binnen Europa. Buiten Europa is het in zowel Afrika alsook Caribisch gebied best lastig om uien af te zetten. Hoge prijzen zorgen voor voorzichtigheid bij de afnemers en leveranciers. De financiële risico’s zijn ronduit groot en dat vertaalt zich niet altijd terug in voldoende marge voor iedereen in de keten. We moeten niet vergeten dat 60-70 dollarcent voor een kilo uien een heel bedrag is voor mensen die slechts één of enkele dollars per dag te besteden hebben."
Andries Gunter maakte op zijn trapje weer een groepsfoto van alle NL uienhandelaren
"Bovendien gaan afnemers op zoek naar alternatieven en die zijn er. De VS in Caribisch gebied en China in het Verre Oosten, maar eigenlijk kom je de nummer 1 wat betreft uienproductie over de hele wereld tegen. De vraag is of deze concurrenten duurzame meerjarige handelsrelaties weten op te bouwen natuurlijk. Laten we in ieder geval op onze tellen passen en inzetten op kwaliteit tegen een concurrerend prijsniveau. Het feit dat mega-exporteur India zijn exportgrenzen tijdelijk sluit biedt wat meer kansen op de markten in de Aziatische regio, maar daarmee moeten we wel concurreren met China."
Grotere export naar Europa in tweede helft exportseizoen
"Binnen Europa lijkt Nederland in ieder geval een gewilde leverancier en dat is heel belangrijk. De laatste jaren telde Europa steeds minder mee, maar dat beeld lijkt te kantelen, met name in de tweede helft van het exportseizoen.Tot en met week 46 is op de kop af 100.000 ton binnen Europa afgezet in de statistieken. Dat is 21% van de totale export tot en met week 46. Vorig seizoen was de export binnen Europa tot en met week 46 met 105.000 ton vrijwel hetzelfde dan nu, maar omdat toen in totaal meer geëxporteerd werd bedroeg de Europese export relatief 18% van het totaal."
"Na week 46 werd vorig seizoen binnen Europa maar liefst nog 250.000 ton afgezet, waarmee de totale export binnen Europa dus 355.000 ton bedroeg, oftewel 31% van de totale export over het hele seizoen. 70 procent vond dus een afnemer buiten Europa. De tweede helft is normaal gesproken Europa dus meer aan de markt. Dat mogen we gezien de matige Europese opbrengsten ook dit seizoen wel verwachten. De vraag is natuurlijk wel of dat voldoende is om de afzet in de benen te houden. Vorig seizoen nam Europa na de jaarwisseling dus nog zo’n 250.000 ton af, oftewel een kleine 10.000 ton per week. Alle overige bestemmingen samen 113.000 ton in de tweede helft. Kortom, Europa trok na de jaarwisseling met die 10.000 ton per week de kar en vertegenwoordigde in de tweede helft van het seizoen maar liefst 70% van het exportvolume.
Gijsbrecht rekende er op eigen titel vrolijk op los
"Van de 113.000 ton die in de tweede helft buiten Europa werd afgezet nam Afrika nog altijd 80.000 ton af, oftewel 3.100 ton per week. Alle andere bestemmingen buiten Europa en Afrika samen de resterende 33.000 ton, oftewel 1.300 ton per week. Dat waren een hele trits bestemmingen met één of enkele containertjes per week. Tot en met week 46 is er dit seizoen 480.000 ton uien uitgevoerd in de statistieken. Wie rekent met 27.000 ton in de navolgende weken 47 tot en met 51 en voor de laatste week van het jaar 10.000 ton noteert, komt op 625.000 ton export bij de jaarwisseling.
Trek die 625.000 ton af van de 1 miljoen ton die beschikbaar is en je houdt nog 375.000 ton over voor de resterende 26 weken, oftewel 14.500 ton per week. Dat komt precies overeen met het volume wat de 2e helft die vorig seizoen wegging (365.000 ton) en waarbij Europa dus de kar trok. We hoeven dus op zich niet meer heel grote stappen te maken en het zal opnieuw belangrijk zijn de rust te bewaren wanneer we samen nog geen derde van de Nederlandse exportcapaciteit gaan benutten. Ik verwacht dat de 80/20 regel dan zeker opgaat en 20% van onze leden ruim 80% van de export voor haar rekening zal nemen. Ook daar zie je een trend", zo besloot Gijsbrecht zijn 'bescheiden bijdrage in de discussie'.
Holland Onion Award
Na het openingswoord van Gijsbrecht volgde een televote-quiz, waarbij de kennis van de deelnemers werd getest op onderwerpen als de export naar Indonesië, de beursnoteringen, het Uireka-ketenproject en de hoofdrol in de promotiefilmpjes van de Holland Onion Association. Op enthousiaste wijze werd deze promotie nog even toegelicht door Erik Waterman en Yvonne Iesberts, waarna de Holland Onion Award werd uitgereikt aan uienteler Co van den Dries die in de videoserie model stond bij ‘The Fellowship of the Holland Onion’.
Jan Boone wordt bedankt voor vele trouwe jaren als beursnoteerder en ontvangt het beeldje 'het meisje met de ui'
Vervolgens werden alle bestuursleden en beursnoteerders nog even in het zonnetje gezet, waarbij Rinus Moerdijk werd gekozen als nieuwe vaste beursnoteerder in Goes als vervanger van Jan Boone. Na een afsluitende presentatie waarin zaken als leiderschap, samenwerking en cultuur op een humoristische wijze samenkwamen, was het tijd voor het buffet, waarna de uienhandelaren weer huiswaarts keerden. Gelukkig hebben we de foto's nog!