De Zuid-Afrikaanse aardappel- en uiensector toont tekenen van voorzichtig optimisme voor het seizoen 2025, na een jaar dat werd gekenmerkt door klimaatuitdagingen, druk op de inputkosten en beperkte exportmogelijkheden. Het Absa AgriTrends Herfstrapport 2025 belicht de belangrijkste ontwikkelingen en verwachtingen die de vooruitzichten voor deze twee sectoren bepalen.
Uienaanbod overtreft vraag in 2024
Het uienseizoen van 2024 ging van start met een ruim aanbod, mede dankzij de verhoogde aanplant in reactie op de gunstige teeltomstandigheden in 2023. Dit overschot zette de prijzen al snel onder druk, aangezien de binnenlandse vraag onvoldoende was om het extra volume op te vangen.
De situatie werd verder bemoeilijkt door exportbeperkingen: landen als Namibië en Botswana stelden importverboden in, wat de afzetmogelijkheden aanzienlijk beperkte. Daarnaast zorgde de politieke instabiliteit in Mozambique voor extra complicaties in de exportlogistiek. Hoewel uien tot de weinige Zuid-Afrikaanse groenten behoren met aanzienlijk exportpotentieel, temperden deze handelsbelemmeringen de vooruitzichten voor 2024.
Vooruitblikkend voorziet Absa een herstel van de uienprijzen in 2025, mede dankzij verbeterde exportmogelijkheden. In het bijzonder wordt verwacht dat de versoepeling van de importrestricties door Botswana de vraag zal aanwakkeren. Toch blijven de verwachtingen gematigd: een terugkeer naar de recordprijzen van 2023 lijkt onwaarschijnlijk. "Wij verwachten dat de uienprijzen in het seizoen 2025 zullen aantrekken, maar niet tot het niveau van 2023," aldus het rapport.
Aardappelsector doorstaat klimaatschokken
Zuid-Afrikaanse aardappeltelers werden in 2024 geconfronteerd met ernstige klimaatuitdagingen. Het seizoen begon met droogte in zowel de oostelijke als westelijke Free State, precies tijdens cruciale ontwikkelingsfasen van het gewas. Deze droogte werd gevolgd door een periode van vorst in Limpopo tijdens de piek van de oogst, wat leidde tot bezorgdheid over mogelijke tekorten en sterk stijgende prijzen.
Dankzij veerkrachtige teeltpraktijken en regionale verschillen in productie konden wijdverspreide tekorten uiteindelijk worden voorkomen. Toch daalde de totale aardappelopbrengst over het jaar met 3,08%. Het verminderde aanbod dreef de prijzen op tot een hoogtepunt van R10.066 (€467) per ton in oktober 2024.
Vooruitkijkend op 2025 wordt verwacht dat telers, gestimuleerd door de gunstige prijsontwikkelingen, hun areaal enigszins zullen vergroten. Tegelijkertijd zal naar verwachting een lichte daling van de inputkosten – met name voor diesel en kunstmest – enige verlichting bieden in de kostendruk. De stijgende elektriciteitstarieven blijven echter een uitdaging en kunnen de winstmarges blijven beperken.
"We verwachten dat de productiekosten in 2025 iets lager zullen uitvallen dan in 2024," aldus het rapport, wat wijst op een potentieel stabieler, maar nog altijd complex teeltklimaat voor aardappeltelers.
Bron: Food for Mzansi