Het Fresh Produce Consortium (FPC) uit stevige kritiek op de aanhoudende onmacht van de Britse regering om concrete antwoorden te geven op concrete vragen, die volgens hen bepalend zijn voor de toekomst van de Britse tuinbouwsector.
Terwijl Westminster zich verliest in theoretische grensherzieningen en langetermijnstrategieën, verkeren duizenden Britse bedrijven - met name familiebedrijven in de groothandel - voortdurend onder druk. Ze krijgen te maken met operationele en financiële uitdagingen, zonder zicht op duidelijke oplossingen. De realiteit is onmiskenbaar: bedrijven verliezen kostbare tijd, geld én vertrouwen. Het BTOM-grenssysteem functioneert niet, en de verantwoordelijke instanties lijken zich daar niet om te bekommeren.
Een moeizaam bevochten adempauze voor groente en fruit
Na intensief lobbywerk, directe samenwerking met de overheid en brede steun vanuit de sector, heeft het FPC een belangrijke vrijstelling weten te realiseren. Tot 31 januari 2027 zijn volledige SPS-controles op EU-importen van middelmatig risicogehouden groente en fruit opgeschort. Dit voorkomt dat ruim 700.000 zendingen per jaar worden blootgesteld aan buitensporige grenscontroles. Daarmee is meer dan 232 miljoen euro bespaard en zijn Britse consumenten behoed voor een verdere stijging van voedselprijzen.
"Dit was geen gunst van de overheid," aldus FPC. "Dit was een overwinning die we uit de grenschaos hebben gesleept: meer dan 232 miljoen euro bespaard, 700.000 zendingen beschermd, en betaalbare producten veiliggesteld voor bedrijven en consumenten die al onder druk staan door inflatie."
Nigel Jenney, CEO van FPC, voegt toe: "We hebben niet gewacht op een strategisch plan. We hebben zelf een oplossing geboden. Deze vrijstelling biedt de sector wat lucht, maar dat is alles: een adempauze. Het echte werk moet nog beginnen. Een sectorbrede EU-herstartoplossing is cruciaal, maar mag niet leiden tot extra controles op niet-EU-importen, enkel om de EU-grensproblemen op te vangen."
Snijbloemen en planten: genegeerd en ondermijnd
Voor de sectoren snijbloemen en planten—die al kampen met hoge inspectiekosten, vertragingen in havens en verstoorde EU-handelsrelaties—is geen verlichting in zicht. Waar groente en fruit redelijke tegemoetkomingen kregen, blijven deze sectoren gevangen in een onwerkbaar grensregime, met buitensporige kosten, vertragingen en logistieke onhaalbaarheid. Diverse Europese leveranciers hebben de Britse markt inmiddels verlaten vanwege oplopende kosten en ondoorzichtige regels.
Verschillende Europese leveranciers hebben de Britse handel al de rug toegekeerd, vanwege oplopende kosten en ondoorzichtige systemen. "Dit is geen theoretisch probleem. Het gaat hier om banenverlies, afnemende aanvoer en een verlies aan vertrouwen—vandaag de dag," aldus FPC. Desondanks blijft betekenisvolle steun van de overheid uit. Ook ontbreekt een verklaring waarom bewezen, door de sector gefinancierde grensoplossingen niet worden ingezet. Inspecteurs mogen deze oplossingen niet gebruiken, terwijl het AOS-programma zonder duidelijke reden is beëindigd.
AOS: een afgeschafte reddingslijn
Volgens FPC heeft het besluit om het Geautoriseerde Operator Status-model (AOS) te schrappen de sector ernstig ontredderd. Wat ooit een praktische, kostenefficiënte oplossing was - ontwikkeld in samenwerking met betrouwbare bedrijven - is zonder voldoende uitleg en zonder serieus alternatief van tafel geveegd. "Dit was geen vrijblijvende proef. Het was een gedeelde investering. Bedrijven hebben zonder overheidssteun geïnvesteerd in infrastructuur en systemen die de overheid zelf had gevraagd," aldus FPC.
"Het besluit heeft rampzalige gevolgen voor de behandeling van bederfelijke goederen uit EU- en niet-EU-landen—producten die essentieel zijn voor voedselzekerheid en bloemenvoorziening. Het huidige grensmodel is volstrekt ongeschikt voor de snelheid en zorg die deze producten vereisen."
Zonder AOS worden kwetsbare, tijdgevoelige zendingen gedwongen tot een inefficiënt en duur overheidsmonopolie voor inspecties. "Een regeling met de sector testen, deze vervolgens succesvol verklaren en dan toch stopzetten zonder alternatief—dat is verraad," zegt Jenney. "Dit is niet alleen verstorend. Het is verwoestend. En de gevolgen zullen snel en verstrekkend zijn. Er is capaciteit. Er is vraag. Er is dringend behoefte. Maar wat ontbreekt, is politieke wil."
"AOS was niet alleen werkbaar, het was essentieel. Zeker voor een sector die zowel EU- als niet-EU-handel moet beheren. De overheid zegt kleine bedrijven en groei te willen steunen. In werkelijkheid heeft ze een bewezen oplossing genegeerd zonder enig alternatief op korte termijn te bieden," aldus FPC.
Gebrekkig middelenbeheer
DEFRA heeft het aantal grensinspecteurs verdrievoudigd en extra middelen toegekend voor producten die nu juist geen inspectie meer behoeven. Toch worden die inspecteurs niet ingezet voor de import van snijbloemen en planten, ondanks bestaande infrastructuur en urgente noodzaak. "Het probleem is niet capaciteit. Het is politieke onwil," benadrukt Jenney.
© Fresh Produce Consortium
FPC roept de overheid herhaaldelijk op tot actie: inzet van inspectieteams buiten kantooruren op strategische locaties, herlocatie van onderbenutte middelen naar cruciale bloemenimportpunten zoals Kent, en herstel of vervanging van AOS met een werkbaar, gefinancierd alternatief. Tot nu toe blijft het bij vage beloften en 'lopende gesprekken zonder tijdlijn'. "De overheid zegt dat ze biosecurity wil beschermen. Maar de officiële cijfers laten zien dat snijbloemen uit Europa in de afgelopen zes maanden een nalevingspercentage van 99,5% behaalden. De sector reguleert zichzelf. Het werkt. Waarom dan deze draconische aanpak?"
"Dit is geen doordachte grenspolitiek. Het is bureaucratische starheid die niet wordt gesteund door de eigen data," aldus Jenney. "De overheid straft een hele sector op basis van een fixatie op procedures, ten koste van praktische oplossingen. "Het is tijd dat de overheid stopt met praten over toekomstscenario's en begint met het oplossen van wat vandaag kapot is. Wat ooit beloofd werd als een grens van wereldklasse, is veranderd in een mislukking van wereldklasse, een van de duurste en minst efficiënte systemen ter wereld. Het verstikt de handel, frustreert bedrijven en verhoogt de kosten voor consumenten die al zwaar worden getroffen."
"Dit is geen toeval. Dit is een door politieke keuzes veroorzaakte crisis, geboren uit een structurele weigering om te luisteren. De gevolgen zijn reëel, onmiddellijk en volledig te voorkomen."
Voor meer informatie:
Fresh Produce Consortium
info@freshproduce.org.uk
freshproduce.org.uk