Tholen - De berichten stromen binnen op het condoleanceregister dat geopend is nadat het overlijden van Simon Groot gisteren bekend werd gemaakt. Ondanks dat de grondlegger van East-West Seed op respectabele leeftijd is overleden, laat hij een grote leegte achter. Tegelijkertijd geven zijn bekenden aan dat hij alles eraan gedaan heeft zijn erfenis en gedachtengoed veilig te stellen. Dat was zijn missie: ervoor zorgen dat er kwaliteitszaden beschikbaar komen voor boeren wereldwijd. Anton van Doornmalen, Louise Fresco, Rob Baan en Niels Louwaars vertellen wat Simon Groot en East-West Seed betekenen voor de tuinbouwsector, en voor de wereld.
© East West Seeds
Seedsman
Seedsman. Zadenman. Daarmee vatte Simon eigenlijk alles samen: zijn werk, zijn passie, zijn overtuiging, zijn verantwoordelijkheid. "Niets meer en niets minder. En dat was ook alles voor hem." Dat vertelt Anton van Doornmalen, voormalig directeur van Rijk Zwaan.
Het is bijna niet voor te stellen, maar de inmiddels wereldwijd invloedrijke Nederlandse zaadsector was misschien nooit zover gekomen zonder de lagere school in Enkhuizen. Daar zaten in de jaren dertig van de vorige eeuw zowel Simon Groot als Maarten Zwaan, die later directeur van Rijk Zwaan zou worden. Ook Anton van Doornmalen, die samen met Maarten jarenlang aan het roer van Rijk Zwaan stond, kende Simon Groot daardoor eigenlijk al voordat hij hem werkelijk leerde kennen. "Natuurlijk waren we concurrenten, maar we waren vooral echt concullega's. En we zijn ook heel duidelijk vrienden van elkaar geweest," vertelt hij. Door de decennia heen volgden talloze gesprekken over de veredelingssector, over de wereld, over waarde toevoegen aan de wereld.
Na de verkoop van familiebedrijf Sluis & Groot startte Simon in 1982 East-West Seed. Tijdens een bezoek van Maarten en Anton aan Simon in Bangkok ontvouwde zijn passie zich. "De betekenis die onze sector kan hebben voor small farmers in die landen werd toen ook heel duidelijk." Die gezamenlijke missie — het beschikbaar maken van beter zaad voor boeren — bond twee bedrijven.
"Zaden vormen de basis van de voedselvoorziening. Je kunt met relatief beperkte investeringen enorm veel waarde toevoegen door betere rassen te maken, door techniek beschikbaar te maken voor die smallholder farmers. Daarmee til je de groentenproductie naar een hoger niveau, en maak je echt het verschil. Dat is de grootste waarde geweest, en dat is waar Simon altijd op terugkwam: dit is de basis van de voedselvoorziening. Wij kunnen hiervoor zorgen, en het is ook onze verantwoordelijkheid om dat te doen. Dat heeft hij in alle vormen gedaan."
Mede aangejaagd door Simons passie raakte het team van Rijk Zwaan overtuigd van de noodzaak om ook activiteiten te starten in Afrika, wat resulteerde in de gezamenlijke oprichting van Afrisem. "Zodat ook daar boeren de beschikking kregen over betere zaden die leiden tot betere resultaten."
© Rijk Zwaan
De opening van Afrisem in 2008. V.l.n.r. in pak: Anton van Doornmalen, mede-eigenaar en voorzitter van de adviesraad van Rijk Zwaan, Dr David Mathayoen, staatssecetaris van landbouw van Tanzania, en Simon Groot, oprichter en voorzitter van de Raad van Bestuur van East West Seed.
Verantwoordelijkheidsgevoel
Simons verantwoordelijkheidsgevoel voor de werkzaamheden van East-West Seed stopte niet toen hij ouder werd — integendeel. Anton vertelt over de vele gesprekken die ze hadden over het belang van familiebedrijven in de veredelingssector en over het organiseren van goede opvolging. "Hoe kan ik zorgen dat datgene wat we nu hebben opgebouwd, kan worden doorgegeven aan de volgende generatie?" Daarbij ging het niet zozeer om zijn eigen kinderen, die eerst carrière maakten buiten het bedrijf, maar ook om het behoud van de bedrijfsactiviteiten voor de talloze boeren die gebruik maken van de zaden van East-West. "In de veredelingssector — en zeker in de gebieden waar East-West actief is — investeer je voor de lange termijn. Dat verdien je niet snel terug. Veredelen voor deze gebieden en voor smallholder farms is eigenlijk het combineren van ontwikkelingssamenwerking met het bedrijfsmatige. Je hebt een lange adem nodig om de bedrijven rendabel te krijgen. Als familiebedrijf kun je je daaraan verbinden. Zo wilde hij zijn werk voor de toekomst veiligstellen."
Veel van deze gesprekken vonden plaats in Afrika, bij Afrisem. Toen Simon daar zijn 75e verjaardag vierde, zong Anton over de bijzondere veredelingssector en hun rol daarin.
We are just seeds men, and our story is seldom told. We have to leave our homes and our families, when we want to do our job. Looking out for the best area where quality seed can be sown. It's in the interest of us all, to add value and improve performance.This unique combination of high-tech and human sense is the best way for growth and future plans.
Vijf jaar later, toen Simon zijn 80e verjaardag vierde met een congres over veredeling in het Tropeninstituut, zong hij een aangepaste versie van het lied opnieuw, ditmaal op de melodie van John Denver.
Perhaps East West is more than a place to work. A shelter from the storm. It exists to give you comfort. To develop, to perform. And after times of travelling, when you make your company known with lots of memories and good plans, you're coming home.
Perhaps East West is like the ocean. Full of challenge, full of change. Like a fire when it's cold outside, or a seedling when it rains. Create and build together, and make your dreams come true. Lots of chances in East West, are there for you
"Dat zijn voor mij de momenten en herinneringen die ik in mijn hart draag. Je bent aan de ene kant bij je concurrent, maar je bent ook een zakenvriend. Die mix, die passie, is wat het toch zo mooi maakt."
© Rijk Zwaan
Foto van de 80e verjaardag van Simon Groot
Visie op tuinbouw nog steeds relevant
"Laat ik kort zeggen dat Simon Groot van enorme betekenis is geweest voor de veredeling van tropische groenten en al heel vroeg het belang zag van groenten voor voeding en gezondheid en voor het inkomen van vrouwen. Daarin was hij echt een voorloper. Hij was tot het laatst enorm actief en een voorbeeld voor velen door zijn betrokkenheid", reageert Louise Fresco, schrijver, wetenschapper en voormalig voorzitter van Wageningen UR.
Links Louise Fresco samen met Simon Groot
Op het symposium ter gelegenheid van de 80e verjaardag van Simon Groot sprak ze over het belang van de tuinbouw in landen als Myanmar en omschreef ze het belang van landbouw als van levensbelang. "Simon laat niet alleen een prachtig bedrijf na, maar ook een visie op tropische tuinbouw die nog even relevant is als toen hij begon. Mijn grote hoop is dat zijn lessen uit Azië ook nog meer in Afrika toepassing zullen vinden."
De potentie van de tuinbouw
"Het unieke aan het zaadvak is de enorme potentie om de tuinbouw voor miljoenen tuinders te verbeteren. De grootste vijand van een tuinder is slecht zaad", vertelt Rob Baan van Koppert Cress. "Simon, als geboren en getogen zaadboer vanuit de familie van zaadhandelaren, koos met zijn studie economie een heel andere richting. Hij studeerde in Rotterdam en kwam terecht op de school van Tinbergen. Pas toen besefte hij de kracht van de zaden die zijn voorouders als business hebben ontwikkeld. Zijn kans kwam toen het bedrijf Sluis & Groot, in zijn ogen, te vroeg werd verkocht aan Sandoz. De opbrengst voor de familie was weliswaar groot, maar dit bedrijf zou nu miljarden waard zijn geweest. Immers, de kennis die in de genetica van zaden zit, zijn eigenlijk vergelijkbaar met de huidige computerchips."
Van zijn aandelenkapitaal begon hij op de Filipijnen, buiten het zicht van de multinationals, een puur zaadbedrijfje: East West Seed. Gericht op de kleine tuinders. "Die kleine tuinders waren machteloos tegen al het boeventuig dat inferieure zaden uit de hele wereld verzamelde en verpakte in prachtig gekleurde zakjes met te mooie foto's. En je komt er pas achter dat je belazerd bent als teler, als de zaden planten zijn geworden - met een onverkoopbaar, ziek product. De veredeling in het begin was gewoon simpel: kies de beste planten uit, produceer schone, pure zaden en verbeter jaar op jaar een ras totdat het zuiver is. Dan heeft het een enorme meerwaarde voor de kleine man. Vraag er niet te veel voor, zodat iedereen kan profiteren. En dat heeft hij voor heel veel gewassen in Azië gedaan. En dat doen ze nu ook in Afrika en Zuid-Amerika."
Rob herinnert zich een kerstkaart van Simon met daarop een Afrikaanse boerin die trots achter een enorme stapel pompoenen zit, met een waarde van 3000 euro terwijl het zaad maar 5 euro gekost heeft. "Simon was te bescheiden om die informatie te delen. Menig NGO zou hier van kunnen leren: geef een hongerige goede zaden en kennis, en je krijgt een ondernemer terug."
De ondernemers hebben veel gesproken over de internationale zaadmarkt van arme landen. "En veel ideeën aangedragen. En zo ontstond ook het plan voor de schooltuinen. Internationaal deed Simon dit al, onder andere op de Filipijnen. Net zoals veel arme tuinders in de wereld de verkeerde zaden krijgen, is het net zo verkeerd om kinderen met de verkeerde zaden op het verkeerde pad te zetten. Maar nog erger is het als kinderen helemaal geen schooltuin hebben."
Beiden hebben wat geld in de pot gestopt om, samen met Lianne van der Kruk en nog veel meer ervaren vrijwilligers, de schooltuin weer op de kaart te zette. "Carola Schouten pakte dit goed op met de juiste ambtenaren, en onder haar opvolgers zijn ook grote stappen gezet. Inmiddels zijn schooltuinen weer een succes. Nu hopen dat het ingezette pad van de LVVN hiermee doorgang vindt. In mijn laatste gesprek met Simon, een paar weken geleden, benadrukte hij dat dit vooral door moet gaan."
De tropische zaden van East West zijn niet geschikt voor de buitenteelt in Nederlandse schooltuinen. "Hij moet zijn collega-zaadbedrijven vragen om vooral de beste zaden voor de schooltuintjes te geven. Dit doet Simon niet voor zichzelf, maar voor de toekomst van de tuinbouw, de groenteconsumptie en de liefde voor zijn vak. Gelukkig doen zijn zaden het heel goed in Suriname, waar we ook een schooltuinenproject hebben. Niemand kent daar Simon Groot, maar alle schoolkinderen kennen inmiddels East West Seeds."
"Ik zal de gesprekken heel erg missen", vervolgt Rob. "Samen konden we de wereld - ver bij ons vandaan, maar ook soms dichtbij - vanuit de luie stoel in zijn woonkamer goed bezien en verbeteren. Heb je dit stuk gelezen? Hoe waren de resultaten in je proeven? Hoe gaat het met de schooltuinen. Welke rassen gebruiken ze nu? We hebben goed gezaaid, daarom zal er ook goed geoogst worden. Het zal mij veel moeite kosten om in zijn gedachtengoed door te gaan."
"Een koppige visionair die miljoenen boeren een beter bestaan gaf" – Niels Louwaars over Simon Groot
Niels Louwaars zwaaide in oktober af als directeur van branchevereniging Plantum, maar kende Simon al vele decennia eerder, vanaf zijn afstuderen aan de WUR. Gedurende zijn hele carrière kwamen ze elkaar regelmatig tegen, al dan niet in de tropen, waar Niels voor diverse zaaizaadprojecten werkte. Zijn overlijden raakt hem dan ook. Niet alleen door het contact dat hij door de jaren heen met Simon onderhield, maar ook door de impact die Simon had op de wereldwijde groentezaadsector – en op de miljoenen boeren die hij wist te bereiken.
"Dat is een impact waar je niet omheen kan. East-West Seed was in zekere zin revolutionair: Hij begon met iets waar niemand mee bezig was: betere groentezaden voor de tropen. Niet rijst of mais, maar kousenband, bittergourd – tropische groentegewassen waar je in Nederland nog nooit van gehoord had," aldus Niels. De doelgroep was even opvallend als zijn gewaskeuze: kleine boeren met amper een halve hectare grond. Simon begreep als een van de eersten dat juist zij de sleutel vormen tot voedingszekerheid. Zijn aanpak was fundamenteel anders. Niet alleen betere zaden leveren, maar ook massaal investeren in voorlichting. Hij wist: zonder kennis haalt een boer nooit het maximale uit goed uitgangsmateriaal."
Miljoenen mensen gevoed
"Je kunt zonder overdrijven zeggen dat hij het leven van miljoenen boeren structureel heeft verbeterd," stelt Niels. "En daarmee indirect ook het dieet van tientallen miljoenen mensen verrijkt." Zijn werk begon op de Filipijnen, maar breidde zich uit naar Indonesië, Thailand, Afrika en Latijns-Amerika. Dat resulteerde in de World Food Prize in 2019 – een prijs die traditioneel ging naar caloriegewassen als rijst of mais, maar toen voor het eerst werd toegekend aan iemand uit de groentezaadsector. "Dat vond ik ook als directeur van Plantum een prachtig moment: erkenning voor voeding in plaats van alleen vulling."
Koppig met een missie
Simon was volgens Niels ook een 'koppige Nederlander in de best mogelijke betekenis'. "Hij was vasthoudend in zijn visie en ondernemerschap. Koppig, maar altijd constructief. Hij zat vol ideeën, en discussies met hem gingen altijd over de inhoud: over zaden, over landen, over mensen." Die vasthoudendheid kwam ook terug in zijn houding tegenover familieopvolging. "In het begin wilde hij zijn kinderen helemaal niet in het bedrijf. Pas nadat ze hun eigen pad gevonden hadden, zijn ze betrokken geraakt bij East-West Seed. Hij zei altijd: 'Het bedrijf is mijn hobby, kies zelf wat je wil doen.' Uiteindelijk kwamen zijn kinderen toch terug, maar nooit op basis van hun achternaam."
Nederlandse wortels
Hoewel East-West Seed zijn hoofdkwartier in Thailand heeft, bleven de banden met Nederland sterk. "Het Nederlandse cluster in plantenveredeling is uniek in de wereld. Daarom bleef Simon ook nauw betrokken bij Plantum, ondanks dat zijn activiteiten in Nederland beperkt waren. Hij geloofde in samenwerking: als sector worden we sterker door kennis te delen, ook al concurreren we op de markt."
Simon begreep bovendien het belang van een solide governance voor familiebedrijven. "Hij sprak open over vragen als: Hoe waarborg je je missie op de lange termijn? Hoe voorkom je dat overname je visie verwatert? Dat soort gesprekken voeren we binnen Plantum met veel familiebedrijven." Simon Groot overleed op 6 juli, maar zijn invloed zal blijven. Hij was tot het eind actief, vol plannen, vol passie. "Die visie hangt niet af van dat er drie familieleden in het bedrijf de legacy hoog houden, maar is diep in de bedrijfscultuur ingebed."