Uit de Prinsjesdagberekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat de koopkracht van vrijwel alle huishoudens volgend jaar stijgt. Het doorsnee huishouden kan rekenen op een groei van 1,3 procent, iets hoger dan eerder werd verwacht. Deze stijging is vooral te danken aan het behoud van de tijdelijke verlaging van accijnzen op brandstoffen, waardoor benzine en diesel goedkoper blijven. Tegelijkertijd blijft de Nederlandse economie groeien, zij het iets minder hard dan dit jaar, en neemt het aantal mensen in armoede licht af.
Vertrouwen kwijt
De Nederlandse ondernemers zijn massaal het vertrouwen in politiek en bestuur kwijtgeraakt, blijkt uit de jaarlijkse Prinsjesdag Peiling van VNO-NCW en MKB-Nederland. Bijna 90% is ontevreden over stabiliteit en betrouwbaarheid, en 80% vindt dat de politiek onvoldoende oog heeft voor hun belangen. De politieke impasse belemmert investeringsbeslissingen, terwijl ondernemers juist investeren nodig achten om te blijven verdienen en het verdienvermogen van Nederland te versterken.
Ondernemersorganisaties reageren gemengd op de Prinsjesdagplannen:
LTO Nederland: Boeren en tuinders cruciaal voor toekomst
Ondernemersorganisatie LTO Nederland benadrukt de cruciale rol van boeren en tuinders voor voedselzekerheid, natuurbeheer, recreatie en de economische slagkracht van het platteland. De organisatie roept de politiek op tot langjarig en betrouwbaar beleid dat innovatie en verduurzaming stimuleert, zodat agrarisch Nederland toekomstbestendig kan ondernemen.
De sector staat voor grote uitdagingen op het gebied van klimaat, bodem en water, en vraagt duidelijkheid over lange termijn doelen. LTO wijst op de recente korte kabinetten die het plannen voor de lange termijn bemoeilijken en hoopt op een snelle formatie waarin duurzame keuzes worden gemaakt.
Daarnaast wijst LTO op de brede steun van Nederlanders voor de agrarische sector. Ruim 60% van de bevolking steunt boeren en tuinders en vindt dat de sector als vitaal onderdeel van nationale veiligheid beschermd moet worden. Tegelijkertijd moet verdere verduurzaming niet leiden tot hogere voedselprijzen. LTO roept op om vast te houden aan de afgesproken ambities uit het regeerakkoord, zodat ondernemers financiële ruimte krijgen om te blijven ondernemen en investeren in een toekomstbestendige landbouw.
Glastuinbouw Nederland: robotisering biedt kansen
Het ondernemersnetwerk Glastuinbouw Nederland reageert positief op het behoud en de uitbreiding van het innovatieprogramma 'Robots naar de boerenpraktijk', dat de robotisering en automatisering in de sector stimuleert. Volgens voorzitter Adri Bom-Lemstra biedt dit kansen om de arbeidsvraag te verlagen, sociaal werkgeverschap te borgen en de concurrentiekracht te versterken, terwijl het bijdraagt aan voedselzekerheid. Ook het kabinetsbeleid om huisvesting van arbeidsmigranten op eigen erf mogelijk te maken, wordt toegejuicht.
Tegelijkertijd is er veel onduidelijkheid over het energiebeleid. De glastuinbouw vreest dat hogere energiebelastingen en de opname in ETS-2, samen met de bijmengverplichting voor groen gas, het verdienvermogen van ondernemers onder druk zetten en investeringen in verduurzaming blokkeren. Hoewel het kabinet volledige compensatie belooft, noemt Bom-Lemstra de voorstellen onzeker en complex.
De sector benadrukt dat verduurzaming alleen kan slagen als de randvoorwaarden voor energie op orde zijn, gezien knelpunten zoals netcongestie en stikstofproblematiek. Glastuinbouw Nederland houdt hierover intensief contact met het Rijk en onderzoekt verdere mogelijkheden voor digitalisering, automatisering en kunstmatige intelligentie in samenwerking met de overheid.
NAV: begroting goed in balans
De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) beoordeelt de LVVN-begroting van de Miljoenennota 2026 als goed in balans. Positief vindt de NAV de aandacht voor voedselzekerheid, het verdienvermogen van boeren en de toekomstbestendigheid van de sector, waarbij natuurbehoud en milieueisen nadrukkelijk naast elkaar worden gepositioneerd. Ook het extra budget voor de ecoregeling van het GLB en de versterking van de positie van boeren in de keten worden verwelkomd, evenals de inzet op biologische landbouw en verduurzaming van gewasbescherming.
De NAV ziet echter aandachtspunten, zoals het ontbreken van een landelijke richtlijn voor spuitvrije zones, wat kan leiden tot teeltverlies in de akkerbouw. Daarnaast betreurt de organisatie dat het plan voor de terugkeer van rode diesel is ingetrokken, vanwege het ongelijke speelveld met omringende landen.
Verder waardeert de NAV de bijdragen aan Agrarisch Natuurbeheer, klimaatbestendigheid en innovatie, evenals extra budget voor mentale gezondheid van agrarische ondernemers. Al met al concludeert de NAV dat de begroting zowel natuurbehoud als een toekomstbestendige voedselproductie ondersteunt en daarmee een goede balans biedt.
CBL: tijd voor lastenverlagingen ondernemers
Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) reageert positief op de aangekondigde koopkrachtstijging in de Miljoenennota 2026. Tegelijkertijd benadrukt de organisatie dat het nu tijd is voor daadwerkelijke lastenverlagingen voor ondernemers, zodat de kosten voor bedrijven dalen en boodschappen betaalbaar blijven. Volgens het CBL is het vertrouwen van consumenten en ondernemers in het landsbestuur laag, en is samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven nodig om investeringen en arbeidsparticipatie te stimuleren.
Het CBL pleit voor structurele maatregelen om het verdienvermogen van bedrijven en de welvaart van Nederlanders te versterken. Hoewel het kabinet eerder inzet op lastenverlaging voor werknemers en werkgevers, dringt de organisatie aan op concrete actie. De druk op supermarkten blijft groot door stijgende kosten voor inkoop, personeel en energie, terwijl zij blijven inzetten op prijsconcurrentie en betaalbare boodschappen.
Daarnaast wijst het CBL op het belang van consistent overheidsbeleid, zodat ondernemers zekerheid hebben bij investeringen en hun financiële speelruimte optimaal kunnen benutten. In het kader van de naderende verkiezingen heeft de organisatie een 'boodschappenlijstje' opgesteld, met nadruk op betaalbaarheid, gezondheid en duurzaamheid, dat richting de Tweede Kamer wordt gedeeld.
Vakcentrum: kabinet schuift keuzes voor zich uit
De belangenbehartiger voor detailhandel het Vakcentrum constateert dat het kabinet met Prinsjesdag vooral de handen op elkaar houdt en grote keuzes aan de formatietafel laat. Hoewel er enkele positieve punten zijn, zoals een lichte stijging van de koopkracht (1,3%) en het behouden van de korting op benzine- en dieselaccijns, blijven onzekerheden bestaan over grote dossiers. Zo kan de btw-verhoging op overnachtingen mogelijk leiden tot minder toeristische bestedingen.
Voor ondernemers is het belangrijk dat het vertrouwen wordt hersteld. Initiatieven zoals het verminderen van regeldruk bieden perspectief, maar het is nog onduidelijk hoeveel tijd en ruimte daarvoor daadwerkelijk beschikbaar is. Het Vakcentrum benadrukt dat grote financiële keuzes aan de formatietafel horen en dat een herhaling van het 'amendementenfestival' van 2023, dat ondernemers onder druk zette, moet worden voorkomen.
Daarnaast benadrukt het Vakcentrum dat vertrouwen kan groeien door bestaande kaders te respecteren, zoals het stelsel van algemeen verbindend verklaarde cao's en het verlenen van dispensatie. Dit vormt een basis voor een stabiel ondernemingsklimaat voor zelfstandig ondernemers in food en non-food.
Evofenedex: weinig aandacht voor binnenvaart en spoorvervoer
Ondernemersvereniging evofenedex uit teleurstelling over de Miljoenennota 2026, omdat er weinig stimulans is voor binnenvaart en spoorvervoer. De nadruk ligt vooral op wegen, terwijl duurzame alternatieven essentieel zijn om files en hoge kosten voor handel en logistiek te beperken.
De vereniging wijst erop dat het schrappen van loon- en prijscompensatie het budget voor infrastructuur niet aanpast aan stijgende kosten, waardoor onderhoud en nieuwe projecten voor wegen, vaarwegen en spoor worden bemoeilijkt. Dit beperkt ook de betrouwbaarheid van duurzame vervoersopties voor ondernemers.
Evofenedex benadrukt dat betrouwbare en betaalbare alternatieven voor vrachtwagens cruciaal zijn voor internationaal goederenvervoer. De organisatie blijft bij de politiek pleiten voor voldoende investeringen en een gelijk speelveld, zodat ondernemers echt kunnen profiteren van binnenvaart en spoor.
TLN: zorgen over bezuinigingen Mobiliteitsfonds
De ondernemersorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) reageert kritisch op de Miljoenennota 2026. Positief wordt het vrijmaken van €43 miljoen voor meer vrachtwagenparkeerplaatsen ontvangen, waarmee een langlopend knelpunt voor chauffeurs wordt aangepakt.
Tegelijkertijd uit TLN zorgen over bezuinigingen op het Mobiliteitsfonds, waardoor grote infrastructurele projecten en onderhoud onder druk komen te staan. Het schrappen van loon- en prijscompensatie maakt het lastig om stijgende kosten voor lonen, materialen en energie op te vangen, wat de uitvoering van projecten kan belemmeren.
TLN benadrukt dat een goed functionerende logistieke sector cruciaal is voor de economie en samenleving en roept op tot stabiliteit en investeringen in infrastructuur. Tegelijkertijd zet de organisatie zich in voor veilige parkeerplaatsen en een stevige verankering van logistieke belangen richting de verkiezingen en het nieuwe regeerakkoord.
Energie-Nederland: zorgen over betaalbaarheid energie
De branchevereniging Energie-Nederland reageert gemengd op de Miljoenennota 2026. Positief wordt de bijna 1 miljard euro investering in windparken op zee ontvangen, omdat dit bijdraagt aan de klimaatdoelstellingen en de energieonafhankelijkheid van Nederland versterkt. Tegelijkertijd is de organisatie kritisch over de financiering van deze investering uit het budget dat bedoeld is voor CO₂-vrije elektriciteitscentrales.
Daarnaast uit Energie-Nederland zorgen over de betaalbaarheid van energie voor huishoudens. De halvering van de eerder toegezegde verlichting op de energierekening naar 100 miljoen euro structureel wordt als teleurstellend gezien, juist nu tarieven en belastingen hoog blijven. De organisatie roept op om de energiekosten van huishoudens prioriteit te geven om de energietransitie betaalbaar te houden.
Verder wijst Energie-Nederland op het belang van leveringszekerheid van elektriciteit na 2030. Volgens de organisatie is een snelle invoering van een centrale capaciteitsmarkt noodzakelijk om stroomtekorten te voorkomen. Concrete stappen hiervoor ontbreken nog in de begroting, terwijl het opzetten van zo'n mechanisme jaren in beslag neemt.
NVWO: investeer in kennis en onderzoek
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) benadrukt het belang van investeren in kennis en onderzoek voor een veerkrachtig en toekomstbestendig Nederland. Volgens voorzitter Marcel Levi dragen wetenschappers dagelijks bij aan oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken, zoals de woningmarkt, gezondheidszorg, veiligheid, migratie en duurzaamheid.
NWO wijst erop dat kennis het fundament vormt voor nieuwe inzichten en toepassingen die de samenleving vooruithelpen. Door onderzoek te koesteren en te blijven investeren in kennisinstellingen, kan Nederland zowel maatschappelijke als economische uitdagingen beter aanpakken en de strategische autonomie versterken.
NWO benadrukt dat wetenschappelijk onderzoek een continue bijdrage levert aan het maatschappelijk welzijn en dat investeren in wetenschap gelijkstaat aan investeren in de toekomst van Nederland.
