Tholen - "Er gaan ontzettend veel Nederlandse uien weg", stelt Lindert Moerdijk van MSP Onions. "We hebben dan ook een schitterend product: heel goed van kwaliteit en van kleur. Iedereen durft het over de hele wereld te sturen. En dan kom je op een bepaald punt dat exporteurs voor heel ver weg eigenlijk dezelfde prijs vragen als voor heel dichtbij. Normaal zou je daar, omwille van het risico, iets meer voor vragen, maar nu doen ze alsof het risico er niet is. Dus pakken eigenlijk alle bestemmingen net iets meer af dan normaal."
© MSP Onions
Toch speelt er volgens Lindert ook iets anders mee. "Veel verpakkers willen nu graag gas geven, omdat ze in het eerste en tweede kwartaal te weinig omzet hebben gehaald en niet genoeg hebben verdiend. Tijdens de start van de plantuien hebben eigenlijk alle verpakkers geld verloren. Dat frustreert natuurlijk, en die frustratie vertaalt zich nu in een enorme drang om zoveel mogelijk te exporteren."
Senegal en Ivoorkust
Die exportdrift wordt de laatste weken vooral gestuurd door Ivoorkust en Senegal. Vorig jaar leverden die markten goede zaken op, waardoor dit jaar iedereen hetzelfde kunstje wil herhalen. "Maar er is de voorbije weken eigenlijk te veel naartoe gegaan, meer dan ze kunnen consumeren. Je ziet nu al dat er richting Senegal wat verlies wordt gedraaid."
De vraag uit West-Afrika is structureel benadrukt Lindert. "Lokale teelt kan er de vraag nooit invullen. Het is er simpelweg te warm en er zijn te weinig lichturen. Kortedag uien rotten onder je handen vandaan. Daarom blijft er ruimte voor export vanuit Nederland. Maar het moet wel mooi gespreid gebeuren. Die pieken en dalen in export, daar moet je eigenlijk vanaf."
Traditioneel opent Senegal zijn grenzen tussen week 27 en 30, zodra de lokale oogst op is. Dit jaar gebeurde dat in week 30, en tot en met week 34 werden er, zo blijkt uit cijfers van Holland Onion, 28.324 ton uien naartoe geëxporteerd. Ter vergelijking: vorig jaar ging het in dezelfde periode om 15.241 ton.
Betalingsproblemen vanuit Afrika
Niet alleen West-Afrika speelt een rol, ook Azië is een bestemmingsmarkt voor Nederlandse uien. Opvallend genoeg zijn containers richting Azië momenteel goedkoper dan die naar Afrika, terwijl er naar Afrika een rechtstreekse lijn is, aldus Lindert. "Het grootste gevaar is dat havens in Afrika volledig vastlopen. De congestie is nu al zo groot dat containers amper van boord kunnen omdat er geen plek is. Dat is echt een risico voor de toekomst."
© MSP Onions
Minstens zo zorgelijk is het betalingsverkeer. "Ongeveer de helft van de Nederlandse uien gaat uiteindelijk naar Afrika", legt Lindert uit. "Maar de beschikbaarheid van euro's en dollars in die landen is dramatisch. Dat houdt me echt bezig, want exporteren is mooi, maar je wilt wel zeker weten dat je betaald krijgt."
In Azië komt de uitdaging vooral van de kant van China, dat zich steeds meer roert op de internationale markt. "De Chinese uienhandel krijgt meer structuur, maar gelukkig vooral op bestemmingen waar wij de laatste jaren al wat minder op konden rekenen. Op dit moment beïnvloedt het de markt dus niet heel erg. De ervaring leert evenwel dat als we een paar jaar semi-lage prijzen hebben in Nederland, dan vinden de Chinezen en de Egyptenaren het snel niet meer leuk."
De Nederlandse oogst in perspectief
Wat de Europese oogst betreft, springt Nederland er dit jaar uit. "Hier en in Duitsland zijn de volumes hoog. Zuid-Europa daarentegen heeft moeite met de kwaliteit door de weersextremen. Dat biedt kansen voor Nederland, maar je moet dat ook niet uitvergroten. Zuid-Europa levert veel grote maten, 75+, en die vind je nauwelijks in de reguliere Nederlandse partijen."
Toch gaat het Nederlandse volume verschil maken. "Vorig seizoen klokte de Nederlandse export af op 1,24 miljoen ton. Dit seizoen verwacht ik dat we de anderhalf miljoen ton aantikken. Nederland gaat dit seizoen zeker iets doen in het spelletje van vraag en aanbod. Alleen weet niemand precies wanneer en hoe."
Dagelijks duizenden tonnen
Bij MSP Onions draait het ondertussen op volle toeren. "We doen nu ruim 1.000 ton per dag, praktisch alles in containers. Naast onze eigen productie exporteren we ook nog uien en aardappelen van derden. Het totaal maakt ons een belangrijke partner voor veel logistieke dienstverleners."
© MSP Onions
Qua teelt ziet Lindert duidelijke verschuivingen. "In Zeeland is de teelt ongeveer gehalveerd ten opzichte van de jaren van bloei, maar waar zoet water beschikbaar is, hebben ze dat volume gecompenseerd. Zie bijvoorbeeld Brabant, Limburg en Drenthe. Negentig procent van onze uien komt uit een cirkel van 2,5 uur rijden, de rest halen we verder weg en een heel klein deel uit Duitsland en België."
Rode en roze uien als groeimarkt
MSP Onions investeert volop in de toekomst. "We bouwen nu een nieuwe fabriek waar de focus komt te liggen op rode en roze uien. De kwaliteit van de rode is prima dit jaar. Er was even sprake van een tekort aan zaad, maar nu blijkt dat er 35% meer rode uien worden geoogst. Ik denk dat die zaadboeren een hype rond tekorten hebben gecreëerd. Marketingtechnisch hebben ze dat slim aangepakt. Veel minder populaire rassen zijn nu ook gezaaid, maar de kwaliteit daarvan wordt nog een verrassing."
Een vrije markt met hoge eisen
De uienmarkt is, volgens Lindert, 'heel erg vrij'. "Er zijn bijna geen langdurige contracten. Het is praktisch allemaal daghandel. Dat betekent dat je twee manieren hebt om een order binnen te halen: of je hebt de scherpste prijs of je hebt de beste uien. Met onze geavanceerde installatie, die in Nederland uniek is qua kwaliteit en efficiëntie, leveren wij de beste kwaliteit uien. Klanten zien dat, de vraag is groter dan wat we aankunnen."
Daarom wordt er gebouwd aan een extra pakstation. "Ons idee is om stabiel 8000 à 10.000 ton per week te kunnen leveren. Niet alleen om de vraag beter in te vullen, maar ook om ruimte te creëren om te pionieren en nieuwe markten aan te boren. Al bij de bouw van de eerste fabriek was het doel om een tweede fabriek te bouwen bekend."
© MSP Onions
MSP heeft volgens Lindert ontzettend veel pionierswerk verricht met technieken van sorteren en intern transporteren. "Door continu te verbeteren op onze bovenliggende software laag Eqontrol en op onze AI van Biometic zijn we nu op een ongekend niveau van controle en kwaliteit."
Technologie als troef
De nieuwe fabriek moet het verschil maken. "We gaan naar 24 uitgangen op één machine. Dat betekent dat we 24 verschillende soorten kunnen sorteren, terwijl concurrenten het vaak houden bij goed of fout, met hooguit vijf maten. Wij onderscheiden bijvoorbeeld vier soorten slechte uien, naast talloze gradaties in de goede."
De precisie is indrukwekkend. "We kunnen instellen: uien van 125 tot 135 gram, maat 50-62, perfect blank. Gewicht, kleur, inwendig: allemaal met een nauwkeurigheid van 99,9%. In tijden waarin telers steeds minder mogen spuiten, blijft de klant garantie op kwaliteit behouden. Onze fabriek anticipeert daarop."
Data en kunstmatige intelligentie
MSP verzamelt nu al drie seizoenen data met de geavanceerde optische sorteermachine. "We weten precies hoe een ras per zone heeft gepresteerd qua kwaliteit. Maar de vraag is: kun je met drie jaar data al een langjarig gemiddelde trekken? Voorlopig zijn de verschillen tussen seizoenen te groot. Sommige rassen doen het beter in een nat jaar, andere in een droog jaar. We hopen in de toekomst advies te kunnen geven, maar zover zijn we nog niet."
Intussen wordt de technologie verder verfijnd. "De cameratechniek is goed zoals hij is, maar softwarematig hebben we enorme stappen gezet. De AI-modellen die we nu toepassen, zijn veel beter dan vijf jaar geleden. In de nieuwe fabriek zal de sorteermachine nog performanter zijn op het gebied van uptime en onderhoudsniveau. Kwalitatief kunnen we nog een stap zetten door een stabielere machine te bouwen. Het is uiteindelijk een heel dure techniek en iedere minuut dat de machine niet draait, kost ze geld."
86 landen en nog veel groeibriljanten
Nederlandse uien gaan naar zo'n 130 landen in totaal. MSP Onions levert inmiddels aan 86 landen wereldwijd. "In elk land dat serieus uien importeert, zijn wij aanwezig. En er zitten nog veel groeibriljanten bij waar we nu niets mee doen, simpelweg omdat onze capaciteit ontbreekt. Met de nieuwe fabriek gaan we daar invulling aan geven."
De Nederlandse uienmarkt kent evenwel scherpe pieken en diepe dalen. "Wij ervaren die dalen niet meer, omdat er juist in de periode van februari tot juni vraag is naar extreem hoge kwaliteit. Dat is een gat in de markt dat wij invullen." Anderzijds zijn die pieken volgens Lindert ook een van de bestaansredenen voor de vele pakstations.
© MSP Onions
"Het enorme piekseizoen laat ruimte voor allerlei spelers, van exporteur, pakstation tot speculant. Niemand kan echter investeren in automatisering alleen voor die piek. Dat is te duur. Ook wij rekenen voor onze investeringen met het laagseizoen, niet met het hoogseizoen. En het mooie in de uien is: niemand weet wanneer een piek weer komt en hoe groot de piek is, dat kan zelfs in het laagseizoen gebeuren," besluit Lindert.
Voor meer informatie:
Lindert Moerdijk
MSP Onions
Hertenweg 38
4455 TL Nieuwdorp
Tel.: +31 (0)6 23502608
[email protected]
msp-onions.com
Dit artikel is afkomstig uit de uienspecial van het vakblad Primeur. Klik hier om een abonnement af te sluiten.
