Tijdens de Commissie Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid van het Vlaams Parlement werd woensdag uitvoerig gedebatteerd over de VRT NWS-reportage 'Pano: De prijs van de patat', die vermeende misstanden in de West-Vlaamse aardappelsector belichtte.
De reportage, uitgezonden op 5 november 2025, onderzocht de keerzijde van het succes van West-Vlaamse bedrijven zoals Clarebout Potatoes, Agristo en Lutosa, die uitgegroeid zijn tot wereldspelers in diepvriesfrieten. Aan de hand van gesprekken met meer dan 50 boeren liet Pano zien dat veel van hen het gevoel hebben klem te zitten in de greep van de industrie. Zo zouden contracten vaak eenzijdig aangepast worden, met grote financiële risico's voor de telers. Boeren spraken in de reportage anoniem over wurgcontracten en de schijnbare macht van verwerkers als Clarebout.
Onderzoek naar oneerlijke handelspraktijken
De reportage leidde tot felle reacties. Boerenbond benadrukte dat zij altijd de zijde van de landbouwer kiezen en verwijst naar hun inzet binnen Belpotato.be voor het respecteren van contracten en het verbeteren van contractvoorwaarden. Tegelijk erkent de bond dat er een onderzoek loopt bij de FOD Economie naar mogelijke oneerlijke handelspraktijken in de sector.
Tijdens de commissievergadering stelde Jeremie Vaneeckhout (Groen) dat de reportage een fundamentele problematiek blootlegt: boeren worden beperkt in hun vrijheid en worden financieel kwetsbaar. "Het agro-industriële businessmodel maakt boeren tot lijfeigenen", stelde hij. Hij vroeg minister Jo Brouns (cd&v) om maatregelen die de positie van landbouwers versterken en hun toegang tot betaalbare landbouwgrond vrijwaren.
Niet alle aardappelbedrijven over één kam
Minister Brouns zei de zorgen te erkennen, maar waarschuwde dat we niet alle aardappelbedrijven over één kam moeten scheren. "We mogen niet op basis van één Pano-reportage een hele sector voor de bus gooien." Hij benadrukte dat Vlaanderen wereldwijd tot de top behoort in aardappelproductie en -verwerking en dat landbouwers voortdurend innoveren.
Hij wees op bestaande beleidsinstrumenten, zoals gedragscodes voor aardappelcontracten en stimulering van producentenorganisaties. Ook wil hij werken aan 'transparante markten' en 'versterking van de positie van landbouwers', maar hij erkende ook dat "het op dit ogenblik te vroeg is om daar concrete uitspraken over te doen" voor sommige van de problemen die in de commissie aan de orde kwamen.
Onvoldoende urgentie
Vaneeckhout vond het antwoord onvoldoende: "Ik mis het urgentieniveau dat past bij de schrijnende, tragische verhalen van boeren die hun bedrijf verliezen aan multinationale spelers." Hij vroeg de minister om landbouwers te helpen die uit het systeem willen stappen en pleitte voor een onafhankelijke studie naar de maatschappelijke kost van de landbouwsector.
Eva Ryde (N-VA) noemde de Pano-reportage 'te eenzijdig' en vroeg meer concrete stappen om producenten in de keten te versterken. Leo Pieters (Vlaams Belang) wees erop dat landbouwers vrij zijn in hun teeltkeuze, maar dat financiële stimulansen nodig zijn om te kunnen diversifiëren.
Reportage 'VRT-onwaardig'
Bart Dochy (cd&v) ging nog verder en noemde de reportage 'VRT-onwaardig'. Volgens hem was die bedoeld "om de familie Clarebout te beschadigen". Hij benadrukte dat landbouwers niet verplicht worden om aardappelen te telen: "Een landbouwer die een contract ondertekent, weet vooraf wat hij tekent."
Het debat maakte duidelijk dat de meningen diep verdeeld zijn. Waar Vaneeckhout pleitte voor een structurele koerswijziging in het landbouwmodel, hield minister Brouns vast aan versterking binnen het bestaande kader: "De landbouwer beslist, niet de eigenaar, en dat blijft zo", aldus de minister.
Bron: Vlaams Parlement
