Wie werkt in de vollegrondsteelten, heeft te maken met blootstelling aan stof. Bijvoorbeeld bij werkzaamheden in de loods, het sorteren en op het land. Het gaat dan om heel fijne deeltjes van producten van het land (zoals bloembollen, uien en aardappelen) en grond. Deze deeltjes kunnen onder andere endotoxinen bevatten en vooral de kleine deeltjes kunnen diep in de longen doordringen en daar schade aanrichten.
Kennisinstituut Stigas is daarom begin dit jaar gestart met de campagne ‘Pak stof aan!’. Het doel van de campagne is om werkgevers en werknemers bewust te maken van de risico’s van blootstelling aan stof en hen te helpen in actie te komen. In de campagne, die financieel ondersteund wordt door het ministerie van SZW, staan bewustwording, advies en vroegtijdige signalering van klachten centraal.
Gezondheidsklachten pas laat merkbaar
"In de praktijk zien we dat werkgevers en werknemers wel weten dat stof niet gezond is, maar lang niet altijd voldoende maatregelen nemen", vertelt Marilous Chaillet, bedrijfsarts bij Stigas. "Dit komt omdat klachten vaak pas na langere tijd optreden en de oorzaak meestal niet duidelijk is. Gezondheidsklachten als gevolg van stof zijn daarom ook minder zichtbaar in verzuim- en arbeidsongeschiktheidscijfers. Omdat men er niet direct hinder van ondervindt, is de motivatie lager om er iets tegen te doen."
Klachten beginnen vaak onschuldig met niesen en hoesten, maar kan later erger worden. Mensen die vaak en lang met stof werken, kunnen ernstige klachten krijgen zoals astma, COPD of een stoflong. Beschadigingen aan de longen als gevolg van stof gaan niet zomaar over. Als telers klachten hebben, kan dit met hun werk te maken hebben. In dat geval kunnen zij contact opnemen met hun arbodienst of bedrijfsarts (bijvoorbeeld via Stigas). Zij kunnen de relatie tussen de klachten en het werk het best beoordelen. Wie rookt, loopt een groot risico op COPD en longkanker. Roken én in een stoffige omgeving werken maken dit risico volgens Stigas nog groter.
Stofmetingen en advies op de werkplek
De campagne ‘Pak stof aan!’ bestaat uit meerdere activiteiten. Via communicatie worden onder meer praktijkvoorbeelden online en via vakbladen gedeeld. Verder voeren de adviseurs gratis indicatieve stofmetingen naar fijnstof uit bij bedrijven. Tijdens een bezoek wordt in kaart gebracht wat de blootstelling is bij verschillende handelingen en worden tips gegeven om de stofblootstelling te verminderen. Interesse? Stuur een mail naar info@stigas.nl
Wat kunnen telers zelf doen binnen hun bedrijf?
1. Beoordeel de risico’s
Met een risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE) kunnen de risico’s op de werkplek in kaart worden gebracht, ook als het om stof gaat.
2. Beperk het stof
Telers kunnen nagaan of ze de schadelijk stof kunnen vervangen door een minder schadelijk stof. In de sector open teelten is dat vaak lastig. Aan de producten waarmee gewerkt wordt, zit nu eenmaal stof. Wel kunnen telers ervoor zorgen dat zand en klei zoveel mogelijk buiten blijven.
Om stof te beperken adviseert Stigas het volgende:
- Rij niet met trekkers en wagens met vuile wielen naar binnen.
- Ruim het meteen op.
- Maak de vloer dagelijks schoon. Maak gebruik van een goede stofzuiger (met snoer) en fijnstoffilter. Gebruik geen bezem.
- Doe bij de zelfrijdende zuig-/veegmachine de borstel omhoog zodra de randen/hoeken zijn schoongemaakt om ophoping van stof te voorkomen. Maak zoveel mogelijk nat schoon.
- Zorg dat stof niet op de huid of in de haren komt. Draag een overall en bedek het hoofd bijvoorbeeld met een pet of muts.
- Vernevel water in stofrijke ruimtes waardoor stof neerslaat en/of niet meer opstijgt.
3. Ventilatie en/of afzuiging
Het kennisinstituut adviseert ook om te zorgen voor voldoende verse/schone lucht door deuren bijvoorbeeld tegen elkaar open te zetten of deuren, ramen en luiken aan een kant open te zetten. Zorg ook voor afzuiging bij stort- of valplaatsen. Plaats afscherming en zorg voor onderdruk en directe afvoer bij alle stortplaatsen. Zorg voor een zuigmond op alle valplaatsen.
4. Scheiding mens en bron
Scheid ruimten van elkaar. Organiseer het werk zo, dat je als teler minder in contact komt met stof. Dat kan door bijvoorbeeld met collega’s af te spreken de taken regelmatig te rouleren.
Bij werkzaamheden op een vaste plaats, bijvoorbeeld aan een leesband of sorteerinstallatie, kunnen medewerkers worden beschermd door een overdrukcabine om deze werkplaats heen te bouwen. Hierdoor wordt het stof buitengehouden.
5. Persoonlijke bescherming
Draag een stofmasker bij stoffige werkzaamheden waarbij er sprake is van een hoge blootstelling. Doe dit in principe alleen als het werkzaamheden zijn die niet regelmatig voorkomen.
Gebruik minimaal P2 met uitblaasventiel. Maak het masker regelmatig schoon en vervang het regelmatig. Gebruik wegwerpmaskers maximaal één werkdag. Volg hierbij de instructies van de leverancier (als het gaat om vervangen en wijze van bewaren). Er zijn verschillende stofmaskers in verschillende maten en uitvoeringen. Wie problemen heeft met het masker, kan het beste de mogelijkheden om een ander masker te gebruiken onderzoeken.
Tot slot adviseert Stigas om voorlichting te geven en zelf ook het goede voorbeeld te geven. Het helpt als telers zich hierbij richten op de gevolgen voor hun gezondheid. Dan wordt volgens het kennisinstituut duidelijk waarom de maatregelen genomen moeten worden. 
Voor meer informatie:
Stigas
Stationsweg 1
3445 AA Woerden
T: 085 044 07 00
E: info@stigas.nl
W: www.pakstofaan.nl of www.stigas.nl