Tholen - Ook bij volop oogst heeft de teler nog altijd meer plant in zijn kas dan paprika of aardbei. Of wat te denken van de preiteelt, waarbij 40% van de prei waarin zoveel tijd en energie is gestoken, nu 'afval' is.
Dinsdagmiddag boden drie telers hun 'afval' aan in een webinar van het Platform Tuinbouwreststromen. Telers zoeken de laatste jaren steeds vaker naar manieren om dat 'afval', dat zij liever niet zo noemen, te verwaarden. En daarvoor dienen zich stilaan allerlei mogelijkheden voor aan, al gaat dat niet zonder slag of stoot.
Platform
Het Platform Tuinbouwreststromen bestaat sinds november 2020. Het webinar van gisteren was de derde. Het platform is een initiatief van de telersverenigingen Fossa Eugenia, ZON, SunFresh en van belangenbehartiger Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB). Het is een Zuid-Nederlandse aangelegenheid, maar om niet wielen opnieuw uit te gaan zitten vinden is er ook via Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) een koppeling met telers in regio's elders, die met dezelfde uitdagingen zitten als het over hun reststromen gaat.
Het webinar van dinsdag 18 januari was vooral bedoeld om een viertal telers de gelegenheid te geven hun potentieel heel waardevolle product te pitchen. En dan dus niet de paprika, prei of de aardbei, maar de reststromen die bij die teelt komen kijken.
Preiloof
Preiteler Paul Janssen van Tuinderij Beegdenhof zocht naar een bestemming voor zijn preiloof. Dat is nu afval, dat ingezet wordt om zijn eigen percelen mee te bemesten. Daar zit echter wel een grens aan en die is bereikt, zeker nu de teler jaarrond prei teelt. Dat laatste is direct een belangrijk pluspunt voor een eventuele verwaarding van de reststroom, want veel partijen vinden jaarrond aanvoer en beschikbaarheid van voor hun een grondstof belangrijk. Allerlei ideeën ontstonden al gedurende het webinar en ook meldde zich al andere telers met andere producten met hetzelfde 'probleem', waaronder een radijsteler. Ook bij dat product komt loof kijken.
Bio-afbreekbaar tuinbouwgaren in paprika
Andere groene reststromen die werden besproken waren die van paprikateler Marc Litjens en aardbeienteler Marcel Dings. Teler Marc besprak, met ondersteuning van toeleverancier Mat Versleijen van Mertens, paprikatouw. Dat is nu vaak nog synthetisch en dat maakt het ruimen van de kas en daarbij groenafval scheiden van niet-groenafval lastig. "Al het touw uit het afval zeven gaat niet."
Al jaren zijn er daarom ontwikkelingen op het gebied van biologisch afbreekbaar tuinbouwgaren, maar onder meer teeltbelemmeringen en hogere kosten houden telers vaak nog tegen. Marc vertelde over ervaringen die hij in 2020 met biologische afbreekbaar touw gemaakt van cellulose opdeed. In een kleine proef met 2 bollen touw nam hij de proef op de som: Is het touw sterk genoeg? Dat viel nog niet helemaal mee. De touwen bezweken niet onder het gewicht van de plant, maar lengden wel. Dat is slecht voor de plantgroei en maakt dat de paden gedurende de teelt smaller worden, waardoor het erdoorheen rijden met buisrailkarren ook lastiger wordt. Wel een duidelijk voordeel, zag Marc toen al: het touw composteert makkelijker, al bij 35 graden Celsius en een beetje vocht.
Cellulosetouw in de paprikateelt bij Kwekerij Litjens. Dit jaar is het vernieuwde touw opnieuw op proef.
Voor de teelt bij Kwekerij Litjens van dit jaar heeft hij opnieuw een test gestart met dit keer een verbeterd touw. De kersvers Limburgs gouverneur Emile Roemer was een van de eerste die het mocht zien. Inmiddels heeft de teler, die op alle drie de locaties aan het testen is, al de eerste ervaringen om te delen.
In Meterik gaat het om een proef op 1200 vierkante meter, op de andere twee locaties om 350 vierkante meter. Bewust kiest de teler ervoor hierbij de warme, vochtige hoekjes van de kas op te zoeken om opnieuw de sterkte van het touw te testen. Om daar echt antwoord op te geven is het te vroeg, maar wel viel het Marc en zijn medewerkers al op dat het touw van buitenaf afrolt, waardoor het precies andersom is dan bij synthetisch touw. Het is lastiger bij het automatiseren. Ook is het touw zachter en rafelt het bij het leggen van een tweede knoop sneller.
Mat kent die geluiden. Hij heeft vooral in Duitsland al jaren ervaring met biologische afbreekbaar tuinbouwgaren. In tomaat hangt er al zo'n 80-100 hectare vertelde hij. Een serieus areaal, als bewijs dat het kan. Sinds medio 2021 is het nieuwe, minder lengende cellulosetouw op de markt. Een belangrijk voordeel, los van in de teelt, is dat het touw na vier tot zes weken bij het uitrijden over land gecomposteerd is, zonder dat dus industriële compostering nodig is.
In paprika vinden nu de eerste grotere proeven met het touw in de teelt plaats. Daarbij zijn er voor in de teelt ook allerlei clips en beugels die inmiddels ook biologisch afbreekbaar beschikbaar zijn. In dit geval dan alleen tot nu toe wel alleen nog gemaakt van het minder makkelijk composterende PLA. "Als je het van andere materialen gaat maken, dan zou je teveel concessies aan de kwaliteit doen", gaf Mat aan, die wel nog wees op de mogelijkheid van metalen clips die vervolgens 'weg oxideren' tijdens het verwerkingsproces van teeltafval.
Aardbeienblad
Aardbeienteler Marcel van Brookberries wilde het hebben over aardbeienblad. Als bijvangst viel zijn oog en dat van telers met wie hij in een project zit om nieuwe verdienmodellen van nieuwe teelten te onderzoeken op aardbeienblad en de inhoudsstoffen in dat blad. Die stoffen vindt onder meer de cosmeceuticals-industrie interessant. Het lastige woord is een combinatie van farmaceutisch en cosmetisch, zonder alle strenge regels die er voor grondstoffen voor medicijnen gelden. Hierdoor komt bij het maken van producten aardbeienblad als grondstof in beeld, om stoffen daaruit te gebruiken om nu nog synthetische of dierlijke stoffen mee te vervangen.
Waar Marcel tegenaan loopt is dat zodra het aardbeienblad het bedrijf verlaat, het voor de Afvalstoffenwet afval is. Gebruik van het blad op eigen bedrijf mag wel, maar anders komt er heel veel papierwerk en veel regels bij kijken. Een optie zou zijn om het blad op eigen bedrijf tot halffabricaat te verwerken, al ziet Marcel dat nog niet zo een-twee-drie gebeuren. Hij hoopt dat er zich, door zijn verhaal te delen, mensen melden met creatieve inzichten om dit 'probleem' op te lossen. "En dan bedoel ik eigenlijk niet het verbranden van afvalstromen, al is dat nu met de hoge energiekosten verleidelijk." Marcel kijkt nadrukkelijk ook naar buiten de sector. "Daar zijn ongetwijfeld mensen die weten hoe ze de juiste wegen moeten bewandelen."
Folie verwerken
De telers boden drie 'groene' reststromen aan, maar ook een grijze reststroom werd aangeboden. In dit geval door paprikateler Peter Verberne van Kwekerij Verberne. Hij zoekt een manier om het loopfolie uit de kas te recyclen tot granulaat. Dat kan nu al wel en gebeurt ook, maar dat het grondfolie vuil wordt, blijkt in de praktijk bij de verwerking nog wel een belemmering. Zelf het folie schoon maken is dan weer aan de kant van de teler belemmerend, omdat er veel arbeid in kan gaan zitten en goed schoongemaakt folie dan weer minder tonnage oplevert. Dat is kostentechnisch nadelig bij afvoer. Hoe meer volume, hoe lager de kosten kunnen blijven.
Peter hoopt dat er stappen gezet kunnen worden bij de mechanisering van de folieafvalverwerking. Hij wijst erop dat iedereen met z'n allen daarbij op moet passen dat er niet slechts kosten verlegd gaan worden van afvoer naar transport. Als blijkt dat het afval niet dicht bij huis verwerkt kan worden, is het de vraag of dat kostentechnisch dan wel echt beter is. Terloops stipte hij ook, net als Marcel, het energievraagstuk aan. Hij erkende dat ideeën over het verbranden van folie nu met hoge gasprijzen weleens opborrelen.
Dat is echter niet waar het Platform Tuinbouwrestromen op uit is. Alle partijen die daarin samenwerken zoeken naar andere manieren van verwaarding. Aanbod aan product is er in ieder geval genoeg, zo bleek gistermiddag nog maar eens. Ook ideeën zijn er volop. Nu nog de juiste mensen met elkaar verbinden. Wie weet wat een volgende bijeenkomst dan alweer aan nieuwe inzichten en praktijkresultaten oplevert.
Voor meer informatie:
Platform Tuinbouwreststromen
info@platformtuinbouwreststromen.nl
www.platformtuinbouwreststromen.nl