Om meer hoogwaardig uitgangsmateriaal te oogsten gooide pootgoedteler Klaas Schenk uit Anna Paulowna zijn bedrijfsvoering vorig jaar volledig om. Zijn ideeën bleven niet onopgemerkt. Binnen het project Zoetwaterboeren is zijn akkerbouwbedrijf aangewezen als onderzoeks- en expertisecentrum voor agrarisch waterbeheer. Daarmee heeft hij een doel bereikt; het sneller ontwikkelen en verspreiden van kennis uit nieuwe bedrijfssystemen.
Watermanagement speelt een hoofdrol in het vernieuwde bedrijfssysteem van Schenk. Vorig jaar maakte de pionierende pootgoedteler een start met de aanleg van druppelirrigatie, de omschakeling naar een teelt op bedden, de bouw van een waterreservoir en het slaan van twee bronnen (23 meter diep). Daarop volgde de aanleg van dubbele drainage. De uitvoering van ondergrondse wateropslag staat voor dit jaar op de planning.
De ontwikkeling van het hele systeem komt in een stroomversnelling nu het akkerbouwbedrijf is aangewezen als demonstratiebedrijf in het project Zoetwaterboeren. Hierdoor kan in kortere tijd meer kennis worden opgedaan en gedeeld. En daar was het Schenk ook om te doen, vertelt hij. "Iedereen heeft belang bij zowel de beschikbaarheid van water als de kwaliteit. We zullen de druk op de omgeving moeten verminderen. Daarom bestuderen we niet alleen het sluiten van de waterkringloop, maar ook die van voedingstoffen."
Het streven is al het drainagewater naar de opslag te pompen, maar het kan altijd nodig zijn om het af te voeren. In dat geval zal het gezuiverd moeten zijn van nitraat en fosfaat.
Eerste resultaten
De officiële opening van het project Zoetwaterboeren op 23 augustus is gekoppeld aan NPPL on tour. Schenk is sinds begin 2021 ook deelnemer aan het project Nederlandse Proeftuin Precisielandbouw (NPPL). Verslaggeving van de aanleg van het watergeefsysteem en de eerste resultaten is hier te vinden. Schenk: "Vorig jaar viel er genoeg water en hadden we druppelirrigatie in principe niet nodig. Dit jaar kunnen we draaien, weliswaar met aanpassingen. De pomp kreeg het water niet door de hoofdleiding en nu ligt er een aanvoerslang."
Temperatuurmeting met satellieten
Om naar behoefte water te geven heeft de akkerbouwer bodemvochtsensoren geplaatst. Daarnaast maakt hij gebruik van temperatuurmetingen die worden gedaan vanuit satellieten. "Een gewas dat nog voldoende water heeft, verdampt voortdurend water en heeft daardoor een lagere temperatuur dan een gewas dat kampt met droogtestress", verklaart Schenk. "De gegevens komen beschikbaar in een raster met vakken van 10 bij 10 meter en het advies wordt vergeleken met het huidige watergeefmodel. We druppelen sinds begin juli om de 36 uur gedurende zes uur 3,5 mm. Op deze manier moet de buffer van 1.000 m3 volstaan."
Zoetwaterlens
De aanleg van ondergrondse opslag op 20 meter diep met een capaciteit van 20.000 m3 moet voor de herfst klaar zijn om voldoende te profiteren van najaarsbuien. Schenk schat dat hiervan 15.000 m3 bruikbaar is. "Het gaat om een ondergronds bel tussen aardlagen, de rest stroomt dus weg." De zoetwaterlens houdt het zoute water beneden. Vanuit de bel kan water naar het reservoir worden gepompt en visa versa. Een onderwerp van onderzoek is nog hoe regenwater met een hoog zuurstofniveau reageert met grondwater met een lager zuurstofniveau. Daarnaast wordt het water uiteraard op bacteriën en potentiële bronnen van infectieziekten bemonsterd.
Waterpeil verhogen
Dit voorjaar heeft Schenk op één perceel de bestaande drainage die op 1.10 meter ligt doorgetrokken naar een hoofdpijp, die weer is aangesloten op een put. Via de put kan hij de hoogte van het water in het perceel regelen. De uitloop is geschikt voor opvang en is aangesloten op het bassin. Op een ander perceel is een extra drainage ingebracht op 80 cm diep (6 meter onderlinge afstand). Door het waterpeil in de put te verhogen, bijvoorbeeld door er vanuit het waterbassin water in te pompen, kan via het drainagesysteem water worden ingebracht. Het doel is dat de bodem tot in de wortelzone voldoende opneembaar vocht heeft.
Persoonlijk ziet hij veel kansen voor nieuwe drainagesystemen in plaats van standaard afvoerdrainage. "Je kunt de teelt meer sturen, tot aan vervroeging door verwarming aan toe." Hij besluit: "Op een aantal punten lopen we misschien op de muziek vooruit, maar telers die toe zijn aan vervanging van drainage zijn van harte welkom om te kijken naar de mogelijkheden."