Uientelers op kleigrond kunnen door het strooien van compost de risico’s indekken op niet-zichtbare stuifschade en korstvorming. Telers in Noord-Holland, Friesland en Groningen hebben hier al goede ervaringen mee opgedaan. Niet-zichtbare stuifschade kan enorme groeiremming veroorzaken, zegt Wilko van der Velde van TTW in het Uien magazine van De Groot en Slot. "Zie het als een stukje risicomanagement."
TTW helpt akkerbouwers anders naar hun gewassen te kijken met behulp van door het adviesbedrijf verzamelde data. Data en analytics consultant Van der Velde had een aantal jaren geleden het vermoeden dat er op kleigronden niet-zichtbare stuifschade optreedt van kramstadium tot derde pijp. "TTW meet op alle percelen groei en ontwikkeling. Als er stuifschade optreedt, ontstaat groeiremming. Een bijkomend effect is dat contactherbiciden veel harder op het uiengewas reageren nadat het drie dagen oostenwind is geweest. Het gewas is theoretisch afgehard, maar de kans is groot dat het ook gezandstraald is."
Goede resultaten
De eerste ervaringen met compost tegen stuifschade op kleigrond werden in 2018 in Noord-Holland opgedaan. "We weten van zandgrond dat compost werkt tegen stuifschade", aldus Van der Velde. "Mijn idee was: laten we het ook op kleigrond proberen. In het beginstadium is de ui heel kwetsbaar voor stuifschade. Je ziet na het stuiven niet direct dat er schade is ontstaan, maar twee weken later blijkt dat de uien niet zijn gegroeid. Door compost te strooien, krijgt de wind veel minder grip op het betreffende perceel. We zagen in 2019, 2020 en 2021 dat percelen met compost de best presterende uienpercelen in Noord-Holland waren."
De compost kan het beste na de zaai worden toegebracht met een breedstrooier of zijstrooier. GFT-compost is de meest gangbare compostsoort, hoewel daar iets meer natrium in kan zitten dan in bijvoorbeeld groencompost. Groencompost kan ook, maar dat lijkt iets minder goed tegen slemp te werken, aldus Van der Velde. "Het voordeel van GFT-compost boven champost is weer dat het bovenover mag worden uitgereden. Champignonmest zou ook kunnen, maar valt onder de mestwetgeving en moet worden ingewerkt in de grond." Hij raadt aan gemiddeld 30 kuub ‘vette’ compost per hectare te strooien, voor het beste effect tegen stuiven en slemp. "Meer kan, maar veel meer dan 35-40 kuub per hectare is niet haalbaar."
Andere voordelen compost
Compost heeft, naast dat het de stuif- en herbicideschade beperkt, ook andere voordelen. TTW meet na het aanbrengen van compost in grondmonsters 15 tot 20 kg stikstof terug, 70 kg kali en 100 kg calcium. Daarmee kun je op kunstmest besparen, zegt Wilko van der Velde. "Kali is zeer nuttig. Kali uit compost blijft doorgaans langer beschikbaar en spoelt minder uit. Daarnaast zien we minder slemp, met daardoor een egalere stand van de uien, een goede (meestal betere) loofgroei en minder uitdroging van de grond, omdat het vocht wordt vastgehouden."
Het idee is dat ook dat de bodem ’s nachts minder afkoelt, omdat compost een bufferlaagje vormt. De bodemtemperatuur gaat overdag echter niet omhoog. "We hebben de bodemtemperatuur op verschillende plekken gemeten, maar we hebben dat niet teruggezien", aldus de dataconsultant. Daarnaast lijkt het uienplantje in het begin sneller te groeien, maar er is geen snellere opkomst.
De ontwikkelingen in uienteelt met compost op kleigrond zijn in Noord-Holland het verst, aldus Van der Velde. Ook in Friesland en Groningen zijn telers overgegaan om compost op klei te strooien om stuifschade tegen te gaan. Telers in Noord-Holland werken samen met een loonwerker, die nu twee strooiers heeft die op 2,25 en 3 meter spoorbreedte kunnen rijden op de vrij korte percelen. In Friesland is een loonwerker met een strooier op 3 meter spoorbreedte. Boeren in zuidelijk Flevoland hebben compost geprobeerd, maar daar bleek het dat voorjaar te nat om op smalle banden te strooien, aldus de consultant. In Zuidwest-Nederland zit de beperking vooral in een gebrek aan geschikte mechanisatie. Van der Velde: "Telers hebben daar in de regel langere percelen. Dat geeft problemen met capaciteit/werkbreedte."
Risicomanagement
'Without data you’re just another person with an opinion', is de slogan van TTW. Het bedrijf helpt akkerbouwers om met behulp van verzamelde data anders naar hun uitgangsmateriaal, perceel, gewas en (eind)product te kijken. Door omstandigheden te veranderen, kan het groeiproces worden beïnvloed, met een kwalitatief hogere opbrengst als einddoel. Daarnaast spart TTW met de teler over de bedrijfsvoering en denkt het bedrijf mee over de langere termijn planning. De organisatie werkt onafhankelijk, op basis van kennis en data, zegt Wilko van der Velde. "We maken uit metingen een risicoanalyse en perceelbeoordeling. We wijzen de telers op de risico’s, zodat ze daarmee aan de slag kunnen."
Voor de beoordelingen wordt gebruik gemaakt van de bodemanalyses van Eurofins. Daarbij wordt gekeken naar kengetallen als voorvrucht, groenbemester en organische stof. Het bedrijf heeft aan het systeem ook eigen parameters toegevoegd: opkomst, begingroei, groeisnelheid, ziektedruk, droogtestress, productiecapaciteit, waterschade en oogstrisico. "Als een perceel op vier van die parameters een onvoldoende scoort, moet je je als teler sterk gaan afvragen of je daar uien wilt telen", zegt Van der Velde. "Je moet de zwakste schakel elimineren. Dat kan in dit geval door compost te strooien."
Basisbemestingsadvies
Op basis van de kengetallen wordt ook een basisbemestingsadvies gemaakt. Tijdens het teeltseizoen wordt twee keer een grondmonster en een keer een bladmonster genomen. Er wordt bemest op basis van de potentie van het gewas. Zo heb je minimale verliezen en houd je de kosten in de hand, aldus Van der Velde. "100 uienplantjes per m² vragen meer kunstmest dan 85 plantjes per m². En als er al voldoende mineralisatie in de bodem zit, hoeft er minder gestrooid te worden. Je kunt met de analyses gerichte keuzes maken en eventueel eerder ingrijpen. En door alle data te verzamelen, kun je vijf jaar later nog terugkijken naar de kengetallen van een perceel."
Koos Meeuwes
Uienteler uit Uithuizermeeden
Akkerbouwer Koos Meeuwes uit het Groningse Uithuizermeeden teelde afgelopen seizoen samen met teler en loonwerker Rick van Regteren zaaiuien. Daarbij paste hij voor het eerst compost toe. De uien van het ras Hyroad groeiden op lichte, voorjaarsgeploegde grond met, een afslibbaarheid van 14 procent. De uien werden op 21 maart gezaaid, een week later werd 25 ton per hectare groencompost over de bedden van 2,25 meter uitgereden. De vele buien die hierna volgden, zorgden voor verslemping op het perceel, maar uiteindelijk was er weinig korstvorming waar compost was opgebracht. Eggen leek niet nodig door de rulle bovenlaag. De compost heeft hier deels aan bijgedragen, zegt Meeuwes. "Dit was goed zichtbaar op een stukje waarop níet was gestrooid. Het verschil kon je al merken aan je knieën. Waar compost lag was de grond duidelijk zachter en de planten kwamen daar gemakkelijker doorheen." Daarnaast is hij enthousiast over de stabiele werking van compost, die ook bijdraagt aan opneembaar voedsel voor het gewas. De teler oogstte ongeveer 50 ton uien per hectare, met een hoog groftepercentage.
Bron: Uien magazine De Groot en Slot
Voor meer informatie:
TTW Systeem
Stratensweg 4
3245 NG Sommelsdijk
+31(0) 187 648 222
[email protected]
www.ttw.nl