De voorbije jaren werd Vlaanderen telkens geconfronteerd met lange en intense periodes van droogte. De vraag naar water voor de landbouw is dan erg groot, terwijl onze natuurlijke waterbronnen onder druk staan.
De VUB, Bodemkundige Dienst van België, Boerennatuur Vlaanderen en Aquafin onderzoeken nu of gezuiverd afvalwater via ondergrondse infiltratie soelaas kan bieden. Aquafin zuivert in zijn meer dan 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties jaarlijks 800 miljoen m³ huishoudelijk afvalwater tot beekwaterkwaliteit. Dat is een enorme hoeveelheid die na zuivering in het oppervlaktewater wordt geloosd, maar eigenlijk veel potentieel heeft als alternatieve waterbron.
Als we in Vlaanderen willen evolueren naar een duurzaam en robuust watersysteem, is hergebruik van gezuiverd afvalwater zelfs essentieel. Door het in te zetten voor irrigatie in de landbouw en het vast te houden in het landschap, sluiten we de watercyclus en gaan we verdroging tegen.
Het gezuiverde afvalwater wordt na behandeling in de rioolwaterzuiveringsinstallatie geloosd in een beek of rivier.
Omgekeerde drainage
In Kinrooi (Noord-Limburg) bouwen de projectpartners van ‘Subirri’ een pilootsite voor subirrigatie die bestaat uit enkele landbouwpercelen naast de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Subirrigatie is een techniek waarbij water in de bodem van een perceel wordt gebracht via een ondergronds infiltrerend buizennetwerk. Eigenlijk is het een drainagesysteem waarvan de werking wordt omgedraaid. Het water wordt in de drains geleid en infiltreert in de bodem via de openingen in de drains. De bodem wordt natter en het grondwaterpeil stijgt. Op die manier krijgen de gewassen voldoende vocht, wat de oogst ten goede moet komen.
Subirrigatie is op zich een eenvoudige techniek. De combinatie met het hergebruik van gezuiverd afvalwater maakt dit project speciaal. Concreet wordt onderzocht:
- wat de impact is op het grondwaterpeil en het waterpeil in de waterlopen;
- wat de impact is op de waterkwaliteit van het grondwater en de waterlopen;
- wat de impact is op de bodem;
- hoe efficiënt de techniek is in vergelijking met de gangbare bovengrondse irrigatie;
- wat de impact is op de oogst en de kwaliteit van de gewassen;
- hoe de consument staat tegenover het hergebruik van gezuiverd afvalwater.
De aanleg van het subirrigatiesysteem is gestart op 22 april 2021, en op 26 april werden de werken op coronaveilige wijze gedemonstreerd aan geïnteresseerde pers en landbouwers. Na een inleidend woordje van gedeputeerde Inge Moors en burgemeester van Kinrooi Jo Brouns, werden de aanlegplannen en de werking van het subirrigatiesysteem uit de doeken gedaan door het projectteam tijdens een rondleiding op de pilootsite. De subirrigatie met het gezuiverd afvalwater zal later dit voorjaar van start gaan, na voltooiing van de aanleg en inzaai van het gewas.
Het subirrigatiesysteem, bestaande uit infiltrerende buizen wordt aangelegd. De VUB neemt stalen van het grondwater om de kwaliteit op te volgen.
Het ‘Subirri’-project loopt nog tot eind februari 2023 en wordt gefinancierd door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en de provincie Limburg. Het is een project van Leader Kempen en Maasland. Complementair loopt tot maart 2024 het VUB Interdisciplinary research project “Re-use of treated wastewater for irrigation and groundwater recharge: Environmental impacts and public perception”, gefinancierd door de Vrije Universiteit Brussel.
Voor meer informatie:
Tom Coussement (BDB) voor vragen over subirrigatie en de waterproblematiek in de landbouw: Tom.Coussement@bdb.be
Prof. Marijke Huysmans (VUB) voor vragen over grondwater en waterkwaliteit: marijke.huysmans@vub.be
Birte Raes (Aquafin) voor vragen over afvalwaterzuivering: Birte.raes@aquafin.be
Steve Meuris (Boerennatuur Vlaanderen) voor vragen over de betrokkenheid van landbouwers/de landbouwsector:Steve.meuris@boerennatuur.be