Eigen rassen
"Het begon allemaal met het ras Hoza", vertelt Kees Hoogzand. "Ik ben in 1966 begonnen met het ontwikkelen van Hoza en het ras is sinds 1975 op de markt. De bewaarui is nog steeds een succes." Inmiddels heeft het bedrijf zeven uienrassen beschikbaar, waaronder vijf gele en twee rode rassen. De rassen Mika, Julia, Donna en Romy zijn vernoemd naar de kleindochters van Kees, alias opa ui, en ook Saskia en Rolein werden vernoemd naar familieleden. "Alle gele uien eindigen op een 'a' en de rode rassen beginnen met 'ro'", legt hij uit. De rassen zijn ook geschikt voor biologische teelt. Met name de rode rassen zijn de laatste jaren in opkomst en hebben momenteel een aandeel van zo'n 10% van het Nederlandse areaal." Kansen voor de ontwikkeling van nieuwe rassen liggen volgens hem ook in het roze segment. "Hier is bijna iedereen mee bezig. Het is nog maar een kleine markt en je hebt te maken met telersrechten, dus dat maakt het er niet gemakkelijker op."
Vroegheid en kleur
Jim merkt op dat bij de ontwikkeling van de rassen van Hoogzand kwaliteit voorop staat. De belangrijkste uitgangspunten zijn hardheid, huidvastheid, spruitrust en een hoog drogestofgehalte. "Daardoor hebben onze uien goede bewaareigenschappen. Waar anderen druk bezig zijn met bijvoorbeeld ontwikkelen van rassen met ziekteresistentie, zijn wij er vooral op gericht om ons bestaande pakket op een nog hoger niveau te brengen. Daardoor kunnen we voor elk soort grond en klimaat een passend uienras op de markt brengen, zodat in heel Nederland ons uienzaad gebruikt kan worden." Naast de kwaliteitseisen wordt er door de zaadveredelaars met name gekeken naar de eigenschappen vroegheid en kleur. "Zo zijn Donna en Hoza hele gele rassen en is Saskia een wat donkerdere ui. Ons ras Mika is op het moment het vroegste Rijnsburger ras op de Nederlandse markt. Op die manier kunnen wij een brede afzetmarkt aanspreken", merkt Jim op. "Onze uien zijn ook echt herkenbaar aan de kleur."
Vermeerdering in Frankrijk
De ui is een tweejarig gewas. In het eerste jaar wordt een bol gevormd. Deze wordt vervolgens teruggeplant en geeft in het tweede jaar het zaad. Eind januari tref ik Kees en Jim aan de leesband waar ze bezig zijn met het selecteren van de plantuien. "Tot en met halverwege maart staan we aan de band. De uien staan hier opgeslagen en gaan vervolgens naar Frankrijk. Hier vindt alle vermeerdering plaats vanwege de gunstige weersomstandigheden. We hebben in Frankrijk acht telers, waarvan één biologische, die voor ons de uienzaadteelt verzorgen", vertelt Jim.
Miljoen zaden per hectare
Het zaad wordt op het bedrijf verpakt in zakken van één eenheid. Dat is ongeveer een kilogram. "Een deel van een het zaad wordt eerst in Duitsland voorzien van een insecticidecoating", legt hij uit. "Het verpakken gebeurt onder de juiste conditionele omstandigheden. Het zaad gaat in luchtdichte zakken voorzien van alle nodige productinformatie en is zo uitstekend te bewaren door de telers." Zo'n verpakking bevat 250.000 zaden, wat goed is voor een opbrengst van ongeveer 15 ton uien. Per hectare worden ongeveer vier eenheden, dus een miljoen zaden gezaaid wat dan neerkomt op gemiddeld 60 ton uien per hectare. De afzet van het uienzaad gaat via tussenhandel richting de telers. Het uienzaad van Hoogzand gaat ook naar het buitenland. Daarvoor heeft het bedrijf direct contact met importeurs ter plaatse.
Alles in eigen beheer
Wanneer de plantuien richting Frankrijk gaan voor vermeerdering breekt voor Hoza even een rustige periode aan. Jim: "Gedurende de maanden mei, juni en juli is het voor ons wat minder druk, tot de oogst weer begint. De teelt van de vermeerderingsuien gebeurt geheel in eigen beheer. Het zaaien, schoffelen, controleren, selecteren en rooien doen we allemaal zelf. Ook opslag en verwerking wordt door onszelf verzorgd. We zijn op gebied van uienzaadveredeling het enige bedrijf dat op de zaadteelt en coating na alles in eigen beheer heeft. Daardoor staan we concurrerend sterk. We kunnen ons zaad tegen een scherpe prijs aanbieden. Dat wij als kleinschalig familiebedrijf mee kunnen draaien met de grote jongens, daar zijn we best wel trots op. Momenteel hebben we met ons uienzaad in Nederland een aandeel van zo'n 12% en zijn in het rode segment zelfs marktleider."
Fysiek minder zwaar
Als Kees terugblikt naar de jaren die achter hem liggen, is de fysieke arbeid volgens hem de grootste verandering geweest. Het werk dat vroeger allemaal met de hand werd gedaan, is minder zwaar geworden met de komst van diverse machines. Hij verwacht ook dat de optische sorteermachine in de toekomst veel werk uit handen zal nemen. "Dit betekent niet dat het minder hard werken is, maar we doen het graag. Doordat we bij ons bedrijf wonen, zijn we flexibel. Bovendien is er niets mooiers dan het bedrijf van mijn overgrootvader voort te zetten en door te kunnen geven aan de volgende generatie", besluit hij.
info@hoza-uienzaad.nl
De hele uienspecial van Primeur ontvangen? Neem een abonnement op Primeur